[پيامبر 6 با بيان استوارى خود در راه توحيد و نفى طريقه مشركين، شك و ترديد مشركين را رفع مى‌نمايد]

و مى‌گويم كه من به هيچ وجه خدايان شما را نمى‌پرستم و تنها اللَّه تعالى را مى‌پرستم.

و اگر در جمله‌(وَ لكِنْ أَعْبُدُ اللَّهَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ) از ميان اوصاف خداى تعالى صفت ميراندن و توفى را ذكر كرد، بدين جهت است كه بهانه مشركين در پرستيدن خدايان اين بود كه پرستش خدايان باعث دفع ضرر و جلب نفع براى آنان مى‌شود و به عبارتى ساده‌تر: بهانه‌اى هر چند موهوم و خرافى داشتند ولى در مساله مرگ ديگر هيچ بهانه‌اى نداشتند، و خودشان نيز معترف بودند كه پرستش بتها هيچ تاثيرى در خطر مرگ و ضرر آن ندارد، لذا فرمود: من تنها آن خدايى را مى‌پرستم كه جان شما را مى‌گيرد. و اشاره كرد به اينكه اگر معيار در عبادت، دفع ضرر و جلب نفع است، شما نيز بايد خداى تعالى را بپرستيد، چون احتياج به امنيت از ضرر و خطر مرگ داريد و اين امنيت تنها به دست خداى تعالى است.

علاوه بر اين، انتخاب اين صفت از ميان صفات خداى تعالى اشاره‌اى هم به تهديد مشركين دارد، چون آيات قبلى وعده قطعى عذاب به آنان مى‌داد و وفات مشركين ميعاد عذابشان بود. مؤيد اينكه اين نكته نيز منظور بوده اينست كه بعد از جمله‌(وَ لكِنْ أَعْبُدُ اللَّهَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ) فرمود:(أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ) و فهمانيد كه نجات مؤمنين جزء وعده‌اى است كه در دو آيه قبل داد و فرمود:( فَهَلْ يَنْتَظِرُونَ إِلَّا مِثْلَ أَيَّامِ الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِهِمْ‌) ...(نُنْجِ الْمُؤْمِنِينَ ).

و معناى آيه اين است: اگر در باره دين من شك داريد پس بدانيد و يقين كنيد كه من خدايان شما را نمى‌پرستم، و ليكن تنها اللَّه را، يعنى آن كسى را مى‌پرستم كه به تكذيبگران وعده عذاب و به مؤمنين وعده نجات داده و به من امر فرموده كه از مؤمنين باشم، همانطور كه امر فرموده از عبادت آلهه اجتناب كنم.

(وَ أَنْ أَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً) اين جمله عطف است بر موضعى كه جمله‌(وَ أُمِرْتُ أَنْ ...) در كلام داشت، چون در معناى كن من المؤمنين- از مؤمنين باش است، در نتيجه صيغه امر اقم عطف شده است به صيغه امر كن . و اما اينكه اقامه وجه براى دين حنيف چه معنا دارد؟ در طول اين تفسير در چند نوبت معنايش را ذكر كرديم.

(وَ لا تَدْعُ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَنْفَعُكَ وَ لا يَضُرُّكَ) اين آيه شريفه نهيى است بعد از نهيى ديگر از شرك ورزيدن، و بيان مى‌كند كه شرك ورزيدن، انسان را در زمره ستمگران داخل مى‌سازد، و وقتى آدمى در زمره ستمگران قرار گرفت، آن تهديدهايى كه خداى تعالى در كلام خود به ستمگران كرده در حق آدمى محقق‌