حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 1 - مطهری، مرتضی

نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 209

طبق این نظر نه تنها نظریه منسوب به ارسطو که از طرف فرنگی ها ابراز شده و میگوید دو واجب الوجود وجود دارد ، درست نیست حتی نظر بوعلی هم‌ درست نیست که همه عالم را ممکن و مخلوق میداند ولی بخشی از آن را مبدع‌ و قدیم زمانی می‌پندارد .
نظر صحیح این است که همه عالم حادث است و حتی به قدیم و حادث هم‌ تقسیم نمی شود و عالم طبیعت به مبدع و مکون هم تقسیم نمی شود ، مبدعات‌ همه ماوراء ماده هستند . اگر رابطه ماده و صورت به شکلی بود که صورت‌ ضمیمه ماده می‌شد درست بود ولی صورت به ماده ضمیمه نمی شود . پس اینکه‌ مرحوم آخوند در این فصل می‌گوید ماده مبدع است طبق مبنای خودش نیست و قید " الا علی بعض الوجوه " نظر خودش است .
بنابر نظر صدرالمتألهین انواع عالم با ماده و صورتشان حادثند چون ماده‌ اساسا فعلیت و شیئیتی جز شیئیت انتزاعی ندارد ، که ما بتوانیم از باب‌ قوه و فعل دو حیثیت از ماده و صورت درست کنیم یعنی دو حیثیت قائل‌ شویم یکی حیثیت ماده و دیگری حیثیت صورت که با هم متحد هستند ، تا فرض حرکت نکنیم امکان اثبات اینکه جسم مرکب از ماده و صورت است‌ نیست . این مطلب راجع به ماده

> باطل است و با مثال سقف و ستونهای متبادل آن تطبیق نمی کند چون‌ سقف دارای وجود مستقل از ستونهاست ولی ماده که وجود مستقل ندارد بلکه‌ منتزع از همان صور است . و این برهانی است مستقل بر حرکت جوهریه که‌ اگر تبادل در صورتها باشد باید به نحو اتصال باشد ولی مرحوم آخوند از این‌ برهان برای حرکت جوهریه استفاده نمی کند . آقای طباطبائی به حق از این‌ مطلب استفاده درست کرده اند و به آن تمسک جسته اند که اصلا مسئله تبادل‌ صور محال است ، که در همین حاشیه بیان کرده اند و در اصول فلسفه به نحو مفصل تر بیان کرده اند . و اگر این را بگوئیم بسیاری از مسائل ماده و صورت حل می‌شود و مشکل هم نیز عوض می‌شود . اصلا اگر می‌بایست در عالم به‌ هیولی و صورت قائل شد جز از طریق حرکت جوهریه نمی شود قائل شد و آن‌ حرف ارسطوئی و ابن سینائی که ماده مبدع است و در آن زیر زیرها وجود دارد ، باید کنار گذاشته شود .

نام کتاب : حرکت و زمان در فلسفه اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 209

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست