نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 106
میگویند : الکلام یجر الکلام سخن از سخن بشکفد . این همان تداعی معانی و
تسلسل خواطر است .
پس ذهن ما علاوه بر صورت گیری و نقش پذیری که صرفا " انفعال " است
، و علاوه بر حفظ و گردآوری ، از " فعالیت " هم برخوردار است ، و آن
این است که صور جمع شده را طبق یک سلسله قوانین معین که در روانشناسی
بیان شده است . به یاد میآورد . عمل " تداعی معانی " روی صورتهای
موجود جمع شده صورت میگیرد بدون آنکه دخل و تصرفی و کم و زیادی صورت
گیرد .
3 - عمل سوم ذهن تجزیه و ترکیب است . ذهن علاوه بر دو عمل فوق یک کار
دیگر هم انجام میدهد و آن این که یک صورت خاص را که از خارج گرفته
تجزیه میکند ، یعنی آن را به چند جزء تقسیم و تحلیل میکند ، در صورتی که
در خارج به هیچ وجه تجزیهای وجود نداشته است . تجزیههای ذهن چند گونه
است : گاهی یک صورت را به چند صورت تجزیه میکند ، و گاهی یک صورت
را به چند معنی تجزیه میکند . تجزیه یک صورت به چند صورت ، مانند این
که یک اندام که دارای مجموعی از اجزاء است ، ذهن در ظرفیت خود آن
اجزاء را از یکدیگر جدا میکند و احیانا با چیز دیگر پیوند میزند . تجزیه
یک صورت به چند معنی مثل آنجا که خط را میخواهد تعریف کند که به "
کمیت متصل دارای یک بعد " تعریف میکند یعنی ماهیت خط را به سه جزء
تحلیل میکند : کمیت ، اتصال ، بعد واحد . و حال آن که در خارج سه چیز
وجود ندارد . و گاهی هم ترکیب میکند . آن هم انواعی دارد . یک نوع
نام کتاب : آشنایی با علوم اسلامی 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 106