نام کتاب : اصول فلسفه و روش رئالیسم 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 164
نیستند و همچنین عقیده وی را درباب معقولات و فطریات و یقینی بودن آنها
با اختلاف جزئی پذیرفتهاند . این جماعت را از آن جهت که به معقولات غیر
مستند به حس قائل هستند " عقلیون " میخوانند .
خلاصه عقیده این دانشمندان این است که معقولات ارزش یقینی و معرفتی
دارند و اما محسوسات تنها دارای ارزش عملی میباشند .
نظریه حسیون
در مقابل عقلیون دسته دیگری از فلاسفه هستند که آنها را " حسیون "
میگویند . این دسته هر چند با دسته اول در موضوع فطریات مخالفند و همین
اختلاف نظر ، و آنها را از یکدیگر متمایز کرده و موجب جدالها و تألیف
کتابها از طرف هر یک برای اثبات نظریه خود و ابطال نظریه مخالف شده
اما در نفی ارزش محسوسات ، عقیده دکارت را که سر دسته عقلیون است
قبول دارند .
جان لاک ( 1622 - 1704م ) انگلیسی که سر دسته حسیون به شمار میرود از
دانشمندان بزرگ اروپاست و در روانشناسی نظریات قابل توجهی دارد ،
درباره محسوسات میگوید :
" منکر موجودات محسوس شدن چندان معقول نیست و البته یقین بر آنها
هم مانند یقین بر معلومات وجدانی ( آن چیزهایی که ذهن بیواسطه ، نسبت
میان موضوع و محمول را تصدیق میکند ، مثل علم نفس به وجود خود و اینکه
سه با یک و دو برابر است و اینکه مثلث غیر از مربع است ) و معلومات
تعقلی ( آن چیزهایی که ذهن برای درک نسبت میان موضوع و محمول احتیاج به
تصور معانی دیگر دارد ، مانند علم به اینکه مجموع زوایای مثلث مساوی با
دو قائمه است و یا اینکه جهان آفریدگار دارد ) نیست و از نظر علمی و
فلسفی میتوان آنها را در زمره گمانها و پندارها به شمار آورد ولی در امور
زندگی دنیوی البته باید به حقیقت محسوسات یقین داشت . "
جان لاک درباب تقسیم خواص جسم نیز همان عقیده دکارت را دارد و
میگوید :
" خاصیت بر دو قسم است : بعضی ذاتی جسماند و از آن منفک نمیشوند و
آنها را
نام کتاب : اصول فلسفه و روش رئالیسم 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 164