نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 283
انتخاب کند و چه محصولی بخواهد بدست آورد ، هر بذری انتخاب کند همان
بذر عینا در مزرعه مستعد و مناسب این جهان رشد داده میشود .
بلی ، یک حمایت مخصوص از برای اهل حقیقت هست که رحمت رحیمیه
نامیده میشود ، دنیا طلبان از این رحمت محرومند ، زیرا خواهان آن نیستند
. ولی رحمت رحمانیه خدا در تمام مردم و در تمام مسیرها علی السویه جریان
ادیم زمین سفره عام اوست
بر این خوان یغما چه دشمن چه دوست
از آنچه در این بحث گفته شد ، قسمتی از مسائل مورد بحث حل میگردد .
روشن ساختیم که حسن فعلی برای پاداش اخروی عمل کافی نیست ، حسن فاعلی
هم لازم است ، حسن فعلی به منزله تن و حسن فاعلی به منزله روح و حیات
است ، و بیان کردیم که ایمان به خدا و روز رستاخیز ، شرط اساسی و لازم
حسن فاعلی است ، و این شرطیت یک شرطیت قرار دادی نیست ، یک شرطیت
ذاتی و تکوینی است مانند شرطیت هر راه معین برای مقصد معین .
در اینجا فقط اشاره به یک نکته لازم است و آن اینکه ممکن است کسی
بگوید برای حسن فاعلی ضرورت ندارد که حتما قصد تقرب به خداوند در کار
باشد ، اگر کسی عمل خیری را به انگیزه وجدان و به خاطر عطوفت و رحمتی که
بر قلبش مستولی است انجام دهد ، کافی است که عمل او حسن فاعلی پیدا
کند . به عبارت دیگر انگیزه انساندوستی برای حسن فاعلی کافی است ، همین
که انگیزه انسان " خود " نباشد حسن فاعلی پیدا میکند اعم از اینکه
انگیزه " خدا " باشد یا " انسانیت " .
این نکته قابل تأمل است . در عین اینکه ما مطلب بالا را تأیید نمیکنیم
که فرقی نیست میان اینکه انگیزه خدا باشد یا انسانیت ، و اکنون
نمیتوانیم وارد این بحث عمیق بشویم ، در عین حال جدا معتقدیم هر گاه
عملی به منظور احسان و خدمت به خلق و به خاطر انسانیت انجام گیرد در
ردیف عملی که انگیزهاش فقط " برای خود " است نیست . البته خداوند
چنین کسانی را بی اجر نمیگذارد . در برخی احادیث وارد شده است که
مشرکانی نظیر " حاتم " با اینکه مشرکند ، به خاطر کارهای خیری که در
دنیا کردهاند معذب نخواهند بود و یا تخفیفی در عذاب آنها داده میشود .
از روایات زیادی که در دست داریم کاملا میتوان این مطلب را استفاده
کرد :
. 1 مجلسی علیه الرحمه از " ثواب الاعمال " شیخ صدوق از علی بن یقطین
از حضرت امام موسی کاظم ( علیهالسلام ) نقل میکند که آن حضرت فرمود :
نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 283