نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 282
در اینجا نکتهای هست : جهان دنیا ، جهان طبیعت و ماده است ، جهان
علل و اسباب است ، علل و اسباب دنیوی با هم در تزاحم و جنگند ، در این
دنیا " قسر " هم وجود دارد ، لهذا کسی که هدفش دنیا باشد ، تضمینی
ندارد که صد در صد به مقصود برسد . تعبیری که قرآن کریم برای تفهیم این
نکته انتخاب فرموده این است :
" هر قدر بخواهیم ، به هر کس بخواهیم میدهیم " .
ولی آنکس که در نظام روحی خودش هدف عالی تری دارد و دل به هدفهای
کوچک نقد نداده است و به سوی هدف الهی گام برمیدارد و با ایمان جلو
میرود ، البته وی به هدف خواهد رسید زیرا خداوند ارجگزار است ، کار
نیکی را که تقدیم او گردد میپذیرد و مزد میدهد .
در اینجا سعی و کوشش هم شرط شده است زیرا محال است که کسی بیگام
برداشتن ، راهپیمایی کند و به هدف برسد .
سپس در آیه بعد میفرماید :
« کلا نمد هؤلاء و هؤلاء من عطاء ربک ، و ما کان عطاء ربک محظورا »[1].
" ما همه را ، هم این گروه را و هم آن گروه را ، از فیض پروردگارت
مدد میکنیم ، فیض پروردگار تو از کسی دریغ نشده است " .
یعنی ما فیاض علی الاطلاقیم و جهان را مستعد فعالیت ساختهایم ، هر کسی
هر تخمی که بپاشد آن را به ثمر میرسانیم ، هر کس که به سوی هدفی رهسپار
است او را به هدفش میرسانیم .
حکمای الهی میگویند : واجب الوجود بالذات واجب من جمیع الجهات و
الحیثیات است ، لهذا واجب الفیاضیه است ، از این رو هر کس طالب هر
چه باشد ، خدا او را مدد میکند . چنین نیست که اگر کسی طالب دنیا باشد
خدا بفرماید تو گمراه هستی و بر خلاف ارشاد و هدایت ما عمل کردهای پس
ما تو را تأیید نمیکنیم . نه ، چنین نیست ، دنیا طلب هم در دنیا طلبی
خویش در حدودی که این سرای اسباب و علل و تمانع و تزاحم امکان میدهد
مورد تأیید و حمایت الهی است و از بذل و بخشش بیدریغ او بهرهمند
میگردد .
به عبارت دیگر : جهان ، سرزمین مستعد و مناسبی است برای کاشتن و
روییدن و رشد کردن و درو کردن ، بستگی دارد به اینکه انسان چه بذری برای
رشد و پرورش
[1] اسراء / . 20
نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 282