نام کتاب : اسلام و مقتضیات زمان 2 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 30
مواردی را گفته اند ، یعنی هر جا که عقل یک مصلحت ملزمی را کشف کند ،
ما میدانیم که شرع هم حکم هماهنگ با آن دارد و هر جا که عقل یک مفسده
ملزمی را کشف کند ما میفهمیم که شرع هم در اینجا هماهنگ است و لو
اساسا در قرآن و حدیث و کلمات علما یک کلمه در این زمینه نیامده باشد
، و به همین دلیل ممکن است عقل یک مصلحت ملزم یا یک مفسده ملزمی را
در موردی کشف کند که این مصلحت ملزم یا مفسده ملزم با حکمی که اسلام
بیان کرده تزاحم پیدا کند ، یعنی حکمی که اسلام بیان نکرده ولی عقل کشف
کرده ، با حکمی که اسلام بیان کرده تزاحم پیدا کند و آنچه که اسلام بیان
نکرده مهمتر باشد از آنچه که بیان کرده است ، یعنی آنچه که عقل از اسلام
کشف کرده مهمتر باشد از آنچه که اسلام بیان کرده است اینجا حکم عقل
میآید آن حکم بیان شده شرع را محدود میکند ، و اینجاست که ای بسا که یک
مجتهد میتواند یک حلال منصوص شرعی را به خاطر مفسده ای که عقلش کشف
کرده تحریم کند ، یا حتی یک واجب را تحریم کند یا یک حرام را به حکم
مصلحت لازم تری که فقط عقلش آن را کشف کرده واجب کند ، و امثال اینها.
این هم باز چیزی نیست که مجتهد از خودش اختراع کرده باشد ، راهی است
که خود اسلام جلوی پای مجتهد گذاشته مجتهدین در عصر اسلام ، کار انبیای
امت را میکنند ، یعنی باید بکنند ، باید کار انبیای امت را در اعصار
قبل از اسلام بکنند حتی انبیای قبل هم که احکام را ناسخ و منسوخ میکردند ،
واقع ناسخ و منسوخ آنها هم از همین قبیل بوده ولی به این شکل نبوده ،
بلکه علما معتقدند همه ناسخ و منسوخ ها هم روحش به چنین چیزهایی
نام کتاب : اسلام و مقتضیات زمان 2 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 30