است. با دقّت در اين آيه توجّه كنيد:

« «وَمَنْ تَزَكَّى فَإِنَّمَا يَتَزَكَّى لِنَفْسِهِ وَإِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ»؛ و هر كس پاكى (وتقوا) پيشه كند، نتيجه آن به خودش باز مى‌گردد؛ و بازگشت همگان به سوى خداست!».

يعنى اين همه سرمايه‌گذارى كه خداوند براى مبارزه با هوا و هوس، و تزكيه نفس كرده، و انسانها را به انحاى مختلف به آن فرا خوانده، سودى براى او ندارد، بلكه تمام آثار و نتايج اين كار به خود انسان باز مى‌گردد. همان‌گونه كه در كمكهاى مالى نيز چنين است. بعضى تصوّر مى‌كنند كه كمكها و انفاقها تنها براى مستمندان مفيد است، در حالى كه چنين نيست، و سود آن براى انفاق كننده بيشتر است؛ زيرا اين كار قلبش را نورانى، بخلش‌را ريشه‌كن، فضايل‌اخلاقيش‌را افزون، و رذائل‌اخلاقيش‌را نابودمى‌كند.

تزكيه نفس چيست؟

تزكيه در لغت عرب معانى مختلف و نزديك به هم دارد؛ پاكسازى، خالص كردن، تصفيه نمودن، و حتّى نموّ دادن از معانى تزكيه است. البتّه نموّ دادن نتيجه پاكسازى است. به هر حال انسانى كه طالب بازگشت به فطرت پاك و زلال اوّليّه خويش است، بايد جسم و جانش را از رذائل اخلاقى، و امورى كه مزاحم سعادت اوست، پاكسازى كند. به اين مثال توجّه كنيد:

قطرات باران هنگامى كه از آسمان مى‌بارد، صاف و زلال و شفّاف است، و هيچ ناخالصى ندارد. زيرا آب مقطّر است و لذا حتّى املاحى در آن نديده نمى‌شود. امّا زمانى كه با هواى آلوده نزديك زمين آميخته مى‌شود، و سپس بر زمين مى‌نشيند، و بر روى زمين آلوده جريان پيدا مى‌كند، كم كم آلوده مى‌شود و هر چه بيشتر به پيش مى‌رود، و با آلودگيهاى سطح زمين تماس بيشترى پيدا مى‌كند، آلودگى‌اش بيشتر مى‌شود، تا آنجا كه تبديل به سيلاب مملوّ از زباله مى‌گردد.

قرآن مجيد اين مراحل را در آيه شريفه 17 سوره رعد به خوبى ترسيم كرده است:

« «أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَسَالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَداً رَّابِياً وَمِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِى النَّارِ ابْتِغَاءَ حِلْيَةٍ أَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِّثْلُهُ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ