مكّه تببين اصول اعتقادى اسلام بود. امّا سوره‌هاى مدنى كه پس از تشكيل حكومت اسلامى و شكل گرفتن جامعه اسلامى و انعقاد نهادهاى اجتماعى چون ارتش و بيت‌المال و مانند آن نازل شد، در مورد مسائل مختلف سياسى، اقتصادى، نظامى، اجتماعى و مانند آن بحث كرده است.

خلاصه اينكه دوران مكّه و مدينه هر كدام اقتضائاتى داشته، كه آيات قرآن مطابق همان اقتضائات نازل مى‌شد.

سوره ضحى از جمله سوره‌هاى مكّى است، و لهذا در مورد وحى و نبوّت كه از اصول اعتقادى مسلمانان است، بحث مى‌كند.

شأن نزول: قطع موقّت وحى‌

مدّتى جبرئيل امين بر پيامبر خدا نازل نشد، و آن حضرت وحى الهى دريافت نكرد. اين مدّت را 15 روز يا كمتر يا بيشتر تا 40 روز گفته‌اند. دشمنان اسلام، و مشركان مكّه اين مطلب را بهانه كرده، و بر عليه حضرت رسول صلى الله عليه و آله سم پاشى كردند.

گفتند: «قطع وحى دليل بر خشم و غضب خداوند نسبت به پيامبر مسلمانان، و عدم رضايت پروردگار از اوست!».

اين سخنان بى‌اساس در سرتاسر مكّه پخش شد. و بدين وسيله مسلمانان و پيامبر اسلام تحت فشار قرار گرفتند. خداوند متعال براى دفع اين اتّهام، و شكستن توطئه بت‌پرستان، آيات سوره ضحى را نازل كرد كه پروردگارت تو را رها نكرده، و از تو خشمگين نيست.

فلسفه قطع موقّت وحى:

دانشمندان و مفسّران دو علّت براى قطع موقّت وحى بيان كرده‌اند:

الف) همه بفهمند آنچه پيامبر مى‌گويد از خودش نيست، بلكه از سوى خداست، كه به وسيله پيك وحى بر او نازل مى‌شود. ضمناً بهانه برخى از مشركان كه گاه‌