ب) عفو و بخشش مردم مكّه‌

مكّه كانون تمام دشمنان اسلام بود. هر دسيسه و توطئه و جنگى كه بر ضدّ اسلام رخ مى‌داد از مكّه نشأت مى‌گرفت، و مشركان مكّه به نوعى در آن سهيم بودند. دوران ده ساله رسالت حضرت در مكّه از مشكل‌ترين دوران زندگى آن حضرت بود. مكّيان در جنگ احد پيشانى و لب و دندان آن حضرت را شكسته و حامى بزرگ پيامبر صلى الله عليه و آله، حضرت حمزه عليه السلام را به همراه هفتاد تن از مسلمانان فداكار به شهادت رساندند و ...؛ امّا با همه اين امور پيامبر صلى الله عليه و آله تدبيرى به خرج داد كه مكّه بدون كمترين خونريزى فتح شود. آن حضرت لشكر عظيمى از مسلمانان فداكار تهيّه كرد. جاده‌هاى منتهى به مكّه را بست. تا گزارشى از تصميم مسلمانان در حمله به مكّه به مشركان عرب نرسد.

سپس به اتّفاق مسلمانان به سمت مكّه حركت كرد. مشركان مكّه هنگامى متوجّه قصد لشكريان اسلام شدند كه مسلمانان، مكّه را در محاصره كامل قرار داده بودند.

ابوسفيان گفت: در اين شرايط اگر دست به شمشير ببريم و در برابر مسلمانان مقاومت كنيم تمام ما كشته مى‌شويم، و لهذا چاره‌اى جز تسليم نيست. مكّيان تسليم شدند، و لشكريان اسلام بدون هيچ درگيرى و خونريزى مكّه را فتح كردند. پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله پس از تحمّل آن همه سختى‌ها و آزارها، اكنون تمام آزاردهندگان را در اختيار دارد و به هر شكلى كه مايل باشد مى‌تواند از آنان انتقام گيرد. اگر فرد معمولى بود همچون متّفقين به هنگام فتح برلين، پايتخت آلمان، دستور قتل عام مردم را صادر كرد. و به مرد و زن، كوچك و بزرگ، سالم و بيمار رحم نمى‌كرد، و همه را از دم تيغ مى‌گذراند.

امّا او پيامبر رحمت است، و لذا به كنار خانه خدا كعبه معظمّه آمد. دست در دستگيره در خانه كعبه انداخت. نگاهى به اطراف كرد، همه مشركان مكّه و سردمداران كفر و شرك در برابرش حاضر بودند. خطاب به آنان فرمود:

«ماذا تَظُنُّونَ‌

؟؛ چه خيال مى‌كنيد؟» شما خود قضاوت كنيد كه با شما چه كنم؟ چه انتظارى داريد؟

گفتند:

«انْتَ اخٌ كَريم وَ ابْنُ اخٍ كَريم‌

؛ تو هم خودت بزرگوارى و هم بزرگوار زاده‌اى». ما جز عفو و بخشش از تو انتظار ديگرى نداريم!