« «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِى أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ* ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ* إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ»؛ ما انسان را در بهترين صورت و نظام آفريديم، سپس او را به پايين‌ترين مرحله بازگردانديم، مگر كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند كه براى آنها پاداشى تمام نشدنى است!».

آرى! خداوند براى تفهيم ارزش و قيمت انسان، سوگندهاى چهارگانه را ياد كرده است. خداوند قسم مى‌خورد كه مرا به ارزش وجوديم آگاه كند، تا خود را بشناسم، و به بهاى كم نفروشم. پروردگارم به اين وسيله زنگ بيدار باش مى‌زند كه بدانم گل سر سبد آفرينش هستم، و نعمتهاى فراوان و بعضاً منحصر به فردى به نوع بشر داده كه به هيچ موجودى نداده است، تا بتوانم با استفاده از اين سرمايه‌هاى بزرگ به جوار قرب الهى برسم. انسانى كه قرآن مجيد ترسيم مى‌كند و از او به احسن تقويم ياد مى‌كند، مى‌تواند به جايى برسد كه به جز خدا نبيند، و در نتيجه خليفة اللَّه شود، و در جوار قرب پروردگار آرام گيرد. امّا اگر ارزشهاى وجودى خويش را به فراموشى بسپرد، و در قوس نزولى قرار گيرد، آن قدر تنزّل مى‌نمايد كه از حيوان هم پست‌تر شده، و به اسفل سافلين سقوط مى‌كند.

توضيح چند نكته:

1. معناى تقويم‌

تقويم معانى متعدّدى دارد، كه از جمله مى‌توان به «بها دادن به چيزى»، «سامان دادن»، «صورت زيبا دادن»، «قوام دادن» و «اساس و پايه دادن» اشاره كرد. آرى! همه اين معانى در مفهوم كلمه تقويم جمع است. بنابراين، خداوند متعال انسان را به بهايى سنگين و صورتى زيبا، و اساس و پايه‌اى محكم سامان داده است.

2. ارزش انسان از دو ديدگاه‌

شناخت انسان به عنوان يكى از موضوعات علوم انسانى همواره مورد بحث‌