كه يقين دارد قضا كند و اضافه بر آن واجب نيست، هر چند احتياط مستحبّ است.

مسأله 1430. اگر از چند ماه رمضان روزه قضا بر ذمّه دارد، قضاى هر كدام را اوّل بگيرد مانعى ندارد؛ ولى اگر وقت براى قضاى رمضان آخر تنگ شده باشد بايد بنابر احتياط اوّل قضاى رمضان آخر را بگيرد.

مسأله 1431. كسى كه روزه قضاى ماه رمضان را به جا مى‌آورد مى‌تواند پيش از ظهر، روزه را افطار كند، به شرط اين‌كه وقت براى قضاى روزه تنگ نباشد؛ ولى بعد از ظهر جايز نيست؛ همچنين اگر قضاى روزه غير معيّنى (مانند قضاى روزه نذر) را گرفته باشد احتياط واجب آن است كه بعد از ظهر روزه را باطل نكند.

مسأله 1432. كسى كه به واسطه بيمارى يا حيض و نفاس روزه ماه رمضان را نگيرد و پيش از پايان ماه‌رمضان از دنيا برود، لازم نيست روزه‌هايى را كه نگرفته براى او قضا نمايند.

مسأله 1433. هرگاه به واسطه بيمارى، روزه ماه رمضان را نگيرد و بيمارى او تا ماه رمضان سال بعد طولانى شود، قضاى روزه‌هايى را كه نگرفته واجب نيست، فقط بايد براى هر روز يك مد (تقريبا 750 گرم) گندم يا جو و مانند آن به فقير بدهد، ولى اگر به واسطه عذر ديگرى (مثلًا بخاطر مسافرت) روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقى بماند احتياط واجب آن است كه روزه‌هايى را كه نگرفته بعد از ماه رمضان قضا كند و براى هر روز يك مد طعام به فقير دهد، همچنين اگر ترك روزه بخاطر بيمارى بوده، بعد بيمارى رفع شده و عذر ديگرى مانند مسافرت پيش آمده است.

مسأله 1434. هرگاه روزه ماه رمضان را به واسطه عذرى نگيرد و تا رمضان آينده عمداً قضاى آن را به جانياورد در حالى كه عذرش برطرف شده، بايد بعداً روزه را قضا كند و براى هر روز يك مد طعام كفّاره بدهد؛ همچنين اگر در قضاى روزه كوتاهى كند تا وقت تنگ شود و در تنگى وقت عذرى پيدا كند، بايد بعداً هم قضا به جا آورد و هم كفّاره دهد؛ امّا اگر كوتاهى نكرده و اتّفاقاً در تنگى وقت عذرى پيدا