امّت زاهدتر از على بن ابى‌طالب عليه السلام نمى‌شناسيم». [1]

همچنين مى‌دانيم آن حضرت از نان جوين استفاده مى‌كرد و از لذّات دنيا كم بهره مى‌گرفت. ابن ابى‌الحديد در شرح خود از يكى از ياران اميرمؤمنان عليه السلام نقل مى‌كند كه گفت: روز عيدى نزد على عليه السلام رفتم. آن حضرت ظرف مهر و موم شده‌اى را پيش آورد. ديدم نان جوين خشك است. شروع به خوردن كرد. گفتم: يا على چرا ظرفش را مهر و موم كرده‌اى؟ فرمود: مى‌ترسم اين دو فرزندم آن را به روغن يا زيتون آغشته كنند. [2]

ولى آن حضرت با اين همه زهد در زندگى شخصى، هم دعوتش به تلاش و كار و هم سيره عملى‌اش براى رونق اقتصادى بسيار آموزنده است، چرا كه مى‌فرمود:

«من وجد ماءً و تراباً ثمّ افتقر فأبعده اللَّه‌

؛ هر كس آب و خاكى بيابد آن‌گاه (با عدم كار و تلاش) فقير شود، از رحمت خدا به دور باد!». [3]

همچنين آن حضرت در صدر منشور كشوردارى خود از مالك اشتر مى‌خواهد تا به آبادانى شهرها و مراكز آن بپردازد:

«... واستصلاح أهلها و عمارة بلادها». [4]

مردى اميرمؤمنان عليه السلام را ديد در حالى كه هسته‌هاى خرماى فراوانى در كنارش بود. از آن حضرت پرسيد:

«ما هذا يا أميرالمؤمنين‌

؟؛ اين هسته‌ها به چه كار مى‌آيد؟» امام پاسخ داد: «اگر خدا بخواهد هزاران اصله خرماست». آن‌گاه همه آنها را كاشت و همه آنها سبز و بارور شدند. آن حضرت زمين‌هاى زراعى و نخلستان‌هاى فراوانى را احداث و وقف كرد. او با اموال خود بيش از هزار برده را خريدارى و در راه خدا آزاد كرد و بين راه مكه و كوفه، چاه‌هاى فراوانى حفر نمود و آب آن را در اختيار حجاج نهاد و .... [5]

مورّخ معروف، بلاذرى مى‌نويسد:

«كانَت غَلَّةُ عَليّ أَربعين أَلف ديناراً فجعلها صدقةً

؛ (سالى از سالها) قيمت محصولات كشاورزى على عليه السلام چهل هزار دينار بود كه همه آنها را ميان فقرا تقسيم كرد». [6]

همچنين در شرح زندگى آن حضرت آمده است كه فرمود:

«تزوَّجْتُ فاطمة وَما كان لي فراشٌ، وَصَدَقَتى اليوم لو قُسِّمَتْ على بنى هاشم لَوَسِعَتْهُم‌

؛ هنگامى كه با فاطمه ازدواج كردم، حتى فرش خانه نداشتم؛ ولى الان (در پرتو كار و تلاش) صدقاتى را كه مى‌پردازم اگر در ميان همه بنى‌هاشم تقسيم كنم، همه را كفايت مى‌كند». [7]

[1]. مناقب خوارزمى، ص 117.

[2]. شرح نهج‌البلاغه ابن ابى‌الحديد، ج 1، ص 26.

[3]. بحارالانوار، ج 100، ص 65، ح 10.

[4]. نهج‌البلاغه، نامه 53.

[5]. امام صادق عليه السلام درباره تلاشهاى اقتصادى اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: «إِنهُ أعتق ألف نسمة من كدّ يده ... و وقف مالًا بخيبر وبوادي القرى، و وقف مال أبي نيرز و البغيبغة و أرباحاً و أرينة و رغد و رزيناً و رياحاً على المؤمنين، و أمر بذلك أكثر ولد فاطمة من ذوي الأمانة و الصّلاح، و أخرج مائة عين بينبع و جعلها للحجيج، وهو باق إلى يومنا هذا، و حفر آباراً في طريق مكّة والكوفة، و بنى‌ مسجد الفتح في المدينة، وعند مقابل قبر حمزة، و في الميقات وفي الكوفة و جامع البصرة و في عبادان و غير ذلك». (بحارالانوار، ج 41، ص 32).

[6]. بحارالانوار، ج 41، ص 26.

[7]. همان، ص 43.