زيانبار است، همانند هزينه كردن براى دخانيات، هر چند اندك باشد، اسراف محسوب مى‌شود.

امام رضا عليه السلام فرمود:

«ليس فيما ينفع البدن إسراف إنّما الإسراف فيما أتلف المال و أضرّ بالبدن‌

؛ در مصرف آنچه براى بدن، نافع است اسراف نيست؛ اسراف آن است كه مالى كه مصرف مى‌شود مضرّ به بدن باشد». [1]

3. قرار دادن ثروت در غير جايگاهش‌

تحمل عدالت براى بعضى از افراد دشوار است.

در حكومت اميرمؤمنان على عليه السلام گروهى بر اثر مهيا نبودن زمينه زياده‌خواهى و تبعيض، از آن حضرت فاصله گرفته و به معاويه پيوستند. بعضى از اطرافيان آن حضرت، به وى پيشنهاد كردند دست آنان را در مصرف بيت‌المال باز بگذارد؛ ليكن امام عليه السلام در برابر آنها مقاومت كرده، فرمود:

«ألا و إنّ إعطاء المال في غير حقِّه تبذير و إسراف و هو يرفع صاحبه في الدنيا ويضعه في الآخرة و يُكرِّمه في الناس و يُهينه عنداللَّه ولم يضع امرؤ ماله في غير حقّه و لا عند غير أهله إلّا حرمه اللَّه شكرهم و كان لغيره وُدّهم فإن زلّت به النعل يوماً فاحتاج إلى معونتهم فشرّ خدين و ألأم خليل‌

؛ آگاه باشيد بخشيدن مال در غير موردش تبذير و اسراف است، هر چند ممكن است اين كار در دنيا سبب سربلندى كسى كه آن را انجام داده بشود؛ ولى در آخرت به زمينش مى‌زند. اين كار او را (چند روزى) در ميان مردم (دنياپرست) گرامى مى‌دارد؛ ولى در پيشگاه خدا خوارش مى‌كند و هيچ كس مال خويش را در غير مورد استحقاق و نزد غير اهلش قرار نداد مگر اينكه سرانجام خداوند او را از سپاسگزارى آنان محروم ساخت و محبّتشان را متوجّه ديگرى نمود تا آنجا كه اگر روزى پايش بلغزد و به كمك آنان نياز داشته باشد بدترين دوست و پست‌ترين رفيق خواهند بود». [2]

از جواب امام عليه السلام به دست مى‌آيد كه اين مسئله، اختصاص به بيت المال ندارد، بلكه مصرف مال شخصى در موارد غير حق و در جايگاه ناپسند نيز از مصاديق اسراف است.

4. هزينه كردن در مسير گناه‌

از بعضى از روايات به دست مى‌آيد كه يكى از مصاديق اسراف، هزينه كردن مال در راه معصيت است.

على بن ابراهيم از امام باقر عليه السلام نقل مى‌كند كه مى‌فرمايد:

«الإسراف الإنفاق في المعصية في غير حقٍ‌

؛ مقصود از اسراف در آيه‌ «وَالَّذِينَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا ...» خرج كردن مال در مسير گناه است». [3]

در روايتى از امام صادق عليه السلام آمده است كه فرمود:

«من أنفق شيئاً في غير طاعة اللَّه فهو مبذِّر؛

هر كس چيزى را در راه غير طاعت خداوند خرج كند مبذر است». [4]

[1]. مكارم الاخلاق، ص 57؛ الفصل الثالث في التدلّك بالخزف؛ من لايحضره الفقيه، ج 1، ص 71، ح 165.

[2]. نهج‌البلاغه، خطبه 126.

[3]. تفسير قمى، ج 2، ص 117.

[4]. بحارالانوار، ج 75، ص 302.