«امام شافعى در اين مسأله به خطا رفته است». [1]

خلاصه بحث:

1. على رغم اصرار جمعى از متعصّبان بر انسداد باب اجتهاد در همه مسائل، يا در خصوص مسائلى كه فقهاى چهارگانه فتوا داده‌اند جمعى از دانشمندان و فقهاى معروف معاصر اهل سنّت بر اين عقيده‌اند كه باب اجتهاد در همه مسائل به روى فقها باز است.

2. قائلين به انسداد مطلق، هيچ راه حلّى براى پاسخ به مسائل مستحدثه كه در گذشته وجود نداشته ارائه نكرده‌اند.

3. ادلّه طرفداران انسداد باب اجتهاد در برابر عمومات كتاب و سنّت و خطابات مطلقه قرآن مجيد بسيار سست و ضعيف است؛ زيرا ظاهر آيات قرآن و روايات رسول خدا اين است كه همه حق دارند در مسائل اسلامى بينديشند (با فراهم كردن مقدّمات اجتهاد) و اگر گروهى را از اجتهاد نهى كنيم در واقع با عموميّت خطابات كتاب و سنّت مخالفت كرديم.

4. شهادت ائمّه اربعه بر نفى انحصار اجتهاد به آنها، گواه روشنى بر انفتاح باب اجتهاد است.

5. پيروان مكتب اهل بيت عليهم السلام عموماً و در تمام اعصار طرفدار گشوده بودن باب اجتهاد به روى همه فقها در هر عصر و زمان بوده‌اند.

6. پيروان اين مكتب اضافه بر اين، قائل به عدم تقليد ابتدايى از ميّت و وجوب تقليد از فقهاى حىّ مى‌باشند كه يك دليل منطقى روشن در آن نهفته است و آن اينكه بزرگان هر عصر، وارث علوم دانشمندان پيشين به اضافه مطالعات جديدى هستند كه آنها را به حقيقت احكام اسلام آشناتر مى‌سازد.

7. اعتقاد به انسداد باب اجتهاد سبب ركود و عقب‌ماندگى فقه و مخصوصاً سرگردانى مسلمين در مسائل مستحدثه است و به عكس اعتقاد به گشوده بودن باب اجتهاد سبب پيشرفت و تكامل و بالندگى فقه در تمام ابعاد است.

1. قرآن كريم.

2. نهج البلاغه (با تحقيق دكتر صبحى صالح).

3. اجود التقريرات، آية اللَّه سيد أبو القاسم خويى، تحقيق و نشر مؤسّسه صاحب الامر (عجّل اللَّه تعالى فرجه الشريف)، قم، چاپ اوّل، 1419 ق.

4. الإحكام فى اصول الأحكام، آمدى، دار الكتب العربى، بيروت، چاپ اوّل، 1404 ق.

5. اختصاص شيخ مفيد، نشر جامعه مدرّسين حوزه علميّه قم، تحقيق على اكبر غفارى.

6. ارشاد النقاد الى تيسير الاجتهاد، محمّد بن اسماعيل صنعانى، كويت، 1405 ق.

7. اصحاب الفتيا من الصحابة و التابعين، دار الكتب العلميّة، چاپ اوّل، 1415 ه، بيروت.

8. الاصول العامة للفقه المقارن، محمّد تقى حكيم، مؤسّسه آل البيت، چاپ دوم، 1390 ق.

9. الاعلام، خير الدين زركلى، دار العلم للملايين، بيروت،

[1]. «افق» پيش شماره 36/ دوشنبه 12/ 8/ 1382.