شمرده و به آنها اعتماد كرده است؛ زيرا در پذيرش احاديث، سخت‌گير بود». [1]

2. مذهب مالكى‌

اين مذهب منتسب به مالك بن انس بن ابى عامر اصبحى، (متولّد سال 93 هجرى در مدينه و متوفّاى 179 هجرى در همان شهر است). وى بخشى از عمرش را در دولت اموى و بخشى از آن را در دولت عباسى گذراند.

مالك فقه را نزد امام جعفر بن محمّد الصادق عليهما السلام، ربيعة بن ابى عبد اللَّه، معروف به «ربيعة الرأى» (م 136) كه از تابعين بود، آموخت و از نافع (غلام عبد اللَّه بن عمر) و زُهرى حديث شنيد.

از مشهورترين شاگردان وى، شافعى (م 204)؛ عبد الرحمن بن قاسم (م 191)؛ اسد بن فرات (م 213) و عبد اللَّه بن وهب (م 197) است. مذهب او در شمال آفريقا، قطر، بحرين و كويت طرفدار دارد.

وى داراى كتاب معروفى به نام‌ موطّأ مالك‌ است كه كتابى حديثى و فقهى است. اين كتاب را مالك به درخواست منصور عبّاسى نوشت. خلفاى عبّاسى سعى فراوانى در تكريم و بزرگداشت وى داشتند و لقب‌هاى فراوانى به وى دادند و حتّى گفتند: رسول خدا وى را به اين اسم، نامگذارى كرد! و بعد از كتاب خداوند (قرآن) كتاب وى نظير ندارد. [2]

مصادر فقهى مالك:

وى در فتوا دادن، افزون بر كتاب و سنّت، به عمل اهل مدينه و فتواى صحابى استناد مى‌جست و در رتبه بعد به قياس و مصالح مرسله نيز عمل مى‌كرد. [3] ولى برخى مى‌گويند بعد از كتاب و سنّت، اجماع و قياس و عمل اهل مدينه و فتواى صحابى و استحسان نزد وى اعتبار داشت. [4]

3. مذهب شافعى‌

اين مذهب منتسب است به أبو عبد اللَّه، محمّد بن ادريس بن عباس بن عثمان بن شافع، معروف به شافعى.

وى در سال 150 هجرى در «غزّه» متولّد شد و در سال 204 هجرى در مصر وفات يافت. از سويى شاگرد زعيم مدرسه حديث، مالك بن انس و از سوى ديگر شاگرد ابراهيم بن محمّد بن يحيى مدينى شاگرد امام صادق عليه السلام بود. او همچنين از محمّد بن حسن شيبانى شاگرد ابو حنيفه نيز بهره‌ها برد. [5]

بيشترين روايات شافعى از ابراهيم بن محمّد، شاگرد امام صادق است. مذهب شافعى حدّ فاصل ميان مذهب حنفى و مالكى است.

نوشته‌اند: از مشهورترين شاگردان وى، يوسف بن يحيى (م 231)؛ احمد بن حنبل (م 241)؛ اسماعيل‌

[1]. تاريخ ابن خلدون‌، ج 2، ص 796 (فصل ششم، علوم حديث).

[2]. ر. ك: تهذيب التّهذيب‌، ج 10، ص 5؛ وفيات الاعيان‌، ج 4، ص 135؛ الاعلام زركلى‌، ج 2، ص 126؛ تاريخ التشريع الاسلامى‌، ج 2، ص 99 به بعد؛ تاريخ الفقه الاسلامى‌، ص 136- 129؛ المدخل بالفقه الاسلامى‌، ص 189- 184؛ الفقه الاسلامى و ادلّته‌، ج 1، ص 46- 45.

[3]. تاريخ الفقه الاسلامى‌، ص 133.

[4]. الفقه الاسلامى و ادلّته‌، ج 1، ص 46.

[5]. ادوار علم الفقه‌، ص 157.