روزنامهها مروج فساد مىشوند، راديوها بلندگوى آلودگى و انحرافات مىگردند، و تلويزيونها در خدمت هوا و هوسند، در چنين جوامعى تميز حق از باطل، و خوب از بد، براى غالب مردم بسيار مشكل است.
بنابراين آن بىتقوائى سرچشمه اين فقدان تشخيص و يا سوء تشخيص است.
و يا فى المثل در خانوادهاى كه تقوا نيست و كودكان در محيط آلوده پرورش مىيابند و از همان طفوليت به فساد و بىبندوبارى خو مىگيرند در آينده كه بزرگ مىشوند تشخيص نيكىها از بدىها براى آنها مشكل مىشود.
اصولًا به كار افتادن نيروها، انرژىها و هدر رفتن اين سرمايهها در راه گناه موجب مىشود كه مردم از نظر درك و اطلاع، در سطحى پائين قرار گيرند و افكار منحطّى داشته باشند، هر چند در صنايع و زندگى مادى پيشروى كنند.
بنابراين، به خوبى مىبينيم هر بىتقوائى سرچشمه يك نوع نا آگاهى و يا سوء تشخيص است، به همين جهت در دنياى ماشينى امروز، جوامعى را مشاهده مىكنيم كه از نظر علم و صنعت بسيار پيشرفتهاند ولى در زندگى روزانه خود چنان گرفتار نابسامانىها و تضادهاى وحشتناكى هستند كه انسان را در تعجب فرو مىبرد اينها همه عظمت اين گفته قرآن را روشن مىسازد.
با توجه به اين كه تقوا منحصر به تقواى عملى نيست، بلكه تقواى فكرى و عقلى را نيز شامل مىشود، اين حقيقت آشكارتر خواهد شد.
تقواى فكرى در برابر بىبندوبارى فكرى به اين معناست كه ما در مطالعات خود به دنبال مدارك صحيح و مطالب اصيل برويم و بدون تحقيق كافى و دقت لازم در هيچ مسألهاى اظهار عقيده نكنيم.
آنها كه تقواى فكرى را به كار مىبندند بدون شك بسيار آسانتر از