پيروزى و شكست در ميدان احد مخير ساخته بودند من در خصوص آن ميدان، شكست را ترجيح مىدادم؛ زيرا اين شكست عامل سازندهاى در تاريخ اسلام شد». «1»
جمله بعد در حقيقت نتيجهاى است براى جمله قبل؛ زيرا هنگامى كه مؤمنان در كوره حوادث پاك شدند، آمادگى كافى براى از بين بردن تدريجى شرك، كفر و پاك ساختن جامعه از اين آلودگىها پيدا مىكنند، يعنى: نخست بايد پاك شد و سپس پاك كرد، لذا مىفرمايد: «و كافران را به تدريج نابود سازد» «وَ يَمْحَقَ الْكافِرينَ».
«يَمْحَق» از ماده «محق» (بر وزن مرد) به معنى كم شدن تدريجى چيزى است و به همين مناسبت شب پايان ماه را (محاق) مىگويند؛ زيرا روشنى ماه كمكم كاسته شده و از بين مىرود.
در حقيقت همان طور كه ماه با آن جلوهگرى و فريبندگى مخصوص خود، تدريجاً كم نور شده و در محاق فرو مىرود همچنين شكوه و عظمت كفر و شرك و حاميان آنها با تصفيه و پاك شدن مسلمانان به زوال و نيستى مىگرايد.
***
آن گاه با استفاده از حادثه احد براى تصحيح يك اشتباه فكرى مسلمانان اقدام مىكند، مىفرمايد: «آيا چنين پنداشتيد كه (با ادعاى ايمان) وارد بهشت خواهيد شد در حالى كه خداوند هنوز مجاهدان از شما و صابران را مشخص نساخته است»؟! «أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذينَ جاهَدُوا مِنْكُمْ وَ يَعْلَمَ الصَّابِرينَ».
آيا بدون جهاد و استقامت در راه خدا مىتوانيد در بهشت برين جاى گيريد؟