براى مردم در برابر حوادث مشابهى كه در پيش دارند.
در پايان آيه مىفرمايد: «خداوند ستمگران را دوست نمىدارد» «وَ اللَّهُ لايُحِبُّ الظَّالِمينَ». و بنابراين از آنها حمايت نخواهد كرد.
***
پس از آن، به يكى ديگر از نتائج طبيعى شكست جنگ احد اشاره شده است، و آن اين كه: اين گونه شكستها نقاط ضعف و عيوب جمعيتها را آشكار مىسازد و وسيله مؤثرى است براى شستشوى اين عيوب، قرآن مىفرمايد: «خدا مىخواست در اين ميدان جنگ، افراد با ايمان را خالص گرداند و نقاط ضعفشان را به آنها نشان بدهد» «وَ لِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا».
«لِيُمَحِّصَ» از ماده «تمحيص» به معنى پاك نمودن چيزى است از هر گونه عيب.
آنها مىبايست براى پيروزىهاى آينده در چنين بوته آزمايشى قرار گيرند و عيار شخصيت خود را بسنجند و همان طور كه على عليه السلام مىفرمايد: فِى تَقَلُّبِ الأَحْوالِ يُعْلَمُ جَواهِرُ الرِّجالِ: «دگرگونىهاى روزگار و حوادث سخت زندگى حقيقت اشخاص را روشن مىسازد» «1» آنها به عيار شخصيت خود واقف گردند.
اينجا است كه گاهى پارهاى از شكستها آن چنان سازنده است كه به مراتب اثر آن در سرنوشت جوامع انسانى از پيروزىهاى خوابكننده ظاهرى بيشتر است.
جالب اين كه نويسنده تفسير «المنار» از استادش «محمّد عبده» مفتى بزرگ مصر، نقل مىكند: پيامبر را در خواب ديد و به او فرمود: «اگر مرا در ميان