جلد بيست و پنجم
برنامه مهم آينده
فصل تازهاى در «تفسير موضوعى» قرآن مجيد
اقيانوس بى كران قرآن نه چنان است كه با مقياسهاى بشرى قابل اندازهگيرى باشد، و نه ژرفاى آن قابل درك؛ چرا كه قرآن كلام خدا است و كلام خدا مانند ذاتش بى انتها است.
ولى با اين حال، هر كس، مىتواند از اين اقيانوس بى كران به اندازه پيمانه وجودش بهره گيرد، و بنابراين هر قدر بر ظرفيت وجود و وسعت فكر و روح ما افزوده شود سهم ما از معارف قرآن بيشتر، و از اين خوان نعمت بى دريغ فزونتر خواهد بود.
و درست به همين دليل است كه تفسير قرآن در هيچ مرحله، و هيچ نوع، نبايد متوقف گردد؛ چرا كه اگر آن را متوقف سازيم عملًا اعتراف به محدوديت قرآن كردهايم، و اين با كلام خدا بودنش هرگز سازگار نيست.
***
انواع مختلف تفسير قرآن
بعضى ممكن است فكر كنند، تفسير قرآن يك نوع بيشتر نيست، ولى با كمى دقت روشن مىشود: حداقل پنج نوع تفسير براى قرآن تصور مىشود كه بعضى از آنها تا كنون مورد بررسى دانشمندان قرار گرفته، و روى آن كتاب يا كتابها تدوين كردهاند. در حالى كه بعضى يدگر هنوز به درستى مورد مطالعه قرار نگرفته است: