«حميت جاهليت» انتظار نمىرفت، ولى از مسلمانان موحدى كه ساليان دراز در مكتب قرآن پرورش يافته بودند، چنين خلق و خوى جاهلى غير منتظره بود.
آنچه از آنها انتظار مىرفت، همان سكينه و وقار و تقوا بود كه در «حديبيه» به نمايش گذاردند، هر چند نزديك بود بعضى از تندخويان ناشكيبا، كه شايد رسوباتى از گذشته را با خود داشتند اين سد نيرومند را بشكنند، و جنجالى بر پا كنند، اما سكينه و وقار پيامبر صلى الله عليه و آله همچون آبى بر اين آتش ريخته شد و خاموش گشت.
در پايان آيه مىفرمايد: «و خداوند به هر چيزى عالم و آگاه بوده و هست» «وَ كانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيماً».
او هم نيات سوء كفار را مىداند، و هم پاكدلى مؤمنان راستين را، در اينجا سكينه و تقوا نازل مىكند، و در آنجا حميت جاهليت را مسلط مىسازد؛ چرا كه خداوند هر قوم و ملتى را به مقدار شايستگىهايشان مشمول لطف و رحمت خود مىسازد، و يا خشم و غضبش!
***
نكته:
حميت جاهليت چيست؟
گفتيم «حميت» در اصل از ماده «حمى» به معنى حرارت است، و سپس در معنى غضب، و بعداً به معنى نخوت و تعصب آميخته با غضب به كار رفته است.
اين واژه، گاه در همين معنى مذموم (توأم با قيد جاهليت، يا بدون آن)، و گاه در معنى ممدوح و پسنديده به كار مىرود، و اشاره به غيرت منطقى و تعصب در امور مثبت و سازنده است.
اميرمؤمنان على عليه السلام به هنگام انتقاد از بعضى از ياران سست عنصر و