و نسبت به اموال مسلمين دلسوز است، مسپار تا آن را (سالم) به ولى مسلمين برساند و در ميان مسلمانان تقسيم كند»؛ (وَ لَا تَأْمَنَنَّ عَلَيْهَا إِلَّا مَنْ تَثِقُ بِدِينِهِ، رَافِقاً بِمَالِ الْمُسْلِمِينَ حَتَّى‌ يُوَصِّلَهُ إِلَى‌ وَلِيِّهِمْ فَيَقْسِمَهُ بَيْنَهُمْ).

بنابراين مهمترين شرط، در اين گونه مسائل امانت و وثاقت و شرط دوم رفق، مدارا و دلسوزى است و اگر اين دو شرط در متصديان بيت المال و خزانه داران كشورهاى اسلامى رعايت شود به يقين مشكلى در امور مالى پيدا نخواهد شد؛ نه خيانتى رخ مى‌دهد و نه حيف و ميل و افراط و تفريطى.

سپس در ادامه اين سخن، هشت وصف ديگر براى مأموران انتقال اين اموال و چوپان‌ها بيان كرده و مى‌فرمايد: «تنها كسانى را مأمور اين كار كن كه خيرخواه و مهربان و امين و حافظ باشند، سخت‌گير و اجحاف‌گر نباشند، حيوانات را خسته نكنند و به زحمت نيندازند»؛ (وَ لَا تُوَكِّلْ بِهَا إِلَّا نَاصِحاً شَفِيقاً وَ أَمِيناً حَفِيظاً، غَيْرَ مُعْنِفٍ‌ [1] وَ لَا مُجْحِفٍ‌ [2]، وَ لَا مُلْغِبٍ‌ [3] وَ لَا مُتْعِبٍ). [4]

به يقين اين اوصاف هشت‌گانه ارتباط نزديك با يكدگر دارند؛ چوپانى كه ناصح و شفيق است مسلما حيوانات را خسته نمى‌كند و تند نمى‌راند، زيرا هم حيوانات به زحمت مى‌افتند كه بر خلاف عدل اسلامى است و هم وزن آنها كم مى‌شود و يا بيمار مى‌گردند كه به زيان مصرف كنندگان است.

قابل توجّه اينكه اين دستورات را امام عليه السلام هنگامى بيان فرمود كه نه از حقوق حيوانات سخنى در ميان دانشمندان جهان مطرح بود و نه از حقوق بشر؛ ولى‌

[1]. «معنف» از ريشه «عنف» بر زون «قفل» به معناى گرفتن چيزى با شدت و قساوت است.

[2]. «مجحف» از ريشه «اجحاف» از ريشه «جحف» بر وزن «حرف» به معناى اصرار بر ضرر زدن به كسى است.

[3]. «ملغب» از ريشه «لغوب» به معناى خسته شدن و خستگى گرفته شده و هنگامى كه به باب افعال مى‌رود به معناى خسته كردن است.

[4]. «متعب» اين واژه كه از ريشه «تعب» به معناى خستگى گرفته شده، هنگامى كه باب افعال برود مفهوم آن خسته كردن است، با «ملغب» قريب المعناست؛ ولى بعضى گفته‌اند: «لغوب» به معناى تعب و زحمت روحى است در حالى كه تعب رنج جسمانى را نيز شامل مى‌شود.