نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 9 صفحه : 160
آن گاه در سومين دستور مىفرمايد: «مراقبان و ديدبانهايى بر قلّه كوهها و روى
تپهها و بلنديها قرار دهيد مبادا دشمن از جايى كه محل خطر يا مورد اطمينان شماست
ناگهان به شما حمله كند»؛ (وَ
اجْعَلُوا لَكُمْ رُقَبَاءَ فِي صَيَاصِي [1] الْجِبَالِ، وَ مَنَاكِبِ [2] الْهِضَابِ، لِئَلَّا يَأْتِيَكُمُ
الْعَدُوُّ مِنْ مَكَانِ مَخَافَةٍ أَوْ أَمْنٍ).
امام عليه السلام در اين دستور دو نقطه حساس را مورد توجّه قرار داده است؛ يكى
قلّه كوهها و ديگر فراز تپهها و بلندىها، چرا كه اشراف بر تمام اطراف دارند و
قرار دادن ديدهبان در آنجا جلوى حملههاى غافلگيرانه را مىگيرد.
تعبير به «مَكَانِ مَخَافَةٍ أَوْ أَمْنٍ» ناظر به اين است كه حمله غافليگرانه دشمن ممكن است از
محلى باشد كه انتظار آن نمىرود يا محلى كه انتظار آن مىرود، بنابراين بايد
ديدهبانها تمام اين نقاط را زير نظر داشته باشند.
در چهارمين دستور اشاره به يكى از تقسيمات مهم لشكر كرده مىفرمايد: «و بدانيد
مقدمه لشكر چشمهاى لشكرند، و چشمهاى مقدّمه، پيشگامان و نيروى اطلاعاتى لشكرند»؛ (وَ اعْلَمُوا أَنَّ مُقَدِّمَةَ الْقَوْمِ عُيُونُهُمْ،
وَ عُيُونَ الْمُقَدِّمَةِ طَلَائِعُهُمْ).
در گذشته چنين معمول بود كه هرگز انبوه لشكر همه با هم حركت نمىكردند بلكه
گروهى از زبدهها را به عنوان مقدمه به فاصلهاى جلوتر مىفرستادند و در ميان اين
گروه افراد زبدهترى بودند كه پيشاهنگان و طلايهداران بودند كه در واقع به عنوان
نيروهاى اطلاعاتى زبردست لشكر عمل مىكردند و به محض آگاهى از وضع دشمن، فرمانده
اصلى لشكر را با خبر مىساختند تا بتوانند موضعگيرى صحيحى داشته باشند.
[1]. «صياصى» جمع «صيصية» يا «صيصه»
در اصل به معنى شانهاى است كه بافنده تار و پود پارچه خود را با آن نظم مىبخشد و
يا شاخكى كه در پاى بعضى از پرندگان است سپس به قلعههاى محكم كه بر فراز كوهها
ساخته مىشود و نيز به قله كوهها اطلاق شده است و در عبارت بالا معنى اخير اراده
شده است.
[2]. «مناكب» جمع «منكب» بر وزن
«مغرب» به معناى شانه و دوش است و با توجّه به اينكه هضاب جمع هضبة (بر وزن حمزة)
به معناى كوههاى پهن نسبتا مسطح است، «مناكب هضاب» به معناى قسمتهاى بالاى اين
گونه كوههاست كه شانه كوه محسوب مىشود.
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 9 صفحه : 160