نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 8 صفحه : 72
آنگاه امام عليه السّلام به ذكر دليلى براى لزوم تحصيل زاد و توشه جهت سفر
آخرت، پرداخته مىفرمايد: «زيرا گردنه سخت و منزلگاههاى مخوف و هولناكى در پيش
داريد كه بايد در آنها وارد شويد و نزد هريك توقّف كنيد (و پاسخگوى اعمال خود
باشيد)»؛ (فإنّ أمامكم عقبة كؤودا [1]، و منازل
مخوفة مهولة [2]،
لابدّ من الورود عليها، و الوقوف عندها).
اين گردنه سخت و منزلگاههاى خوفناك، اشاره به مرگ و منزلگاههاى آخرت است، زيرا
در روايتى امام صادق عليه السّلام مىفرمايد: «در قيامت پنجاه موقف است و هر موقفى
به اندازه هزار سال از سالهاى دنيا به طول مىانجامد؛ إنّ في القيامة خمسين موقفا
كلّ موقف كألف سنة ممّا تعدّون» [3] شبيه همين معنا به صورت مشروحترى از امير مؤمنان على عليه
السّلام نقل شده است [4] و احتمالا در هر موقفى از اين مواقف يكى از اعمال واجبه مانند نماز و روزه و
امر به معروف و نهى از منكر و يا گناهان كبيره مورد سؤال قرار مىگيرد كه صاحبان
آنها بايد در شرايط سخت و هولانگيزى پاسخگو باشند. اگر از آنها به سلامت بگذرند
راهى كانون رحمت خدا، بهشتبرين مىشوند وگرنه گرفتار خواهند شد.
به تعبير ديگر، همانگونه كه مرحوم شيخ مفيد فرموده است: منظور از اين عقبات
(گردنهها) اعمال واجب است كه هركدام تشبيه به گردنهاى شده است و همانگونه كه
عبور از گردنهها سخت و طاقتفرساست، جوابگويى از اين اعمال نيز دشوار است.
قرآن مجيد در سوره «بلد» مىفرمايد: «
«فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ وَ ما أَدْراكَ مَا الْعَقَبَةُ فَكُّ رَقَبَةٍ أَوْ
إِطْعامٌ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَةٍ يَتِيماً ذا مَقْرَبَةٍ أَوْ مِسْكِيناً»
[1]. «كئود» از ريشه «كأد» به معناى
شدّت و صعوبت گرفته شده و عقبه «كئود»، گردنه سخت و صعب العبور است.
[2]. «مهولة» از ريشه «هول» به معناى
ترس است و «مهول» اسم مفعول؛ يعنى خوفناك.