بديهى است منظور از اين سخن اين نيست كه مسلمانان از نيازهاى زندگى بى‌بهره باشند و يا جوامع اسلامى از نظر پيشرفتهاى اقتصادى از ديگران عقب بمانند و نيازمند به نان شوند؛ بلكه منظور وابستگى شديدى است كه انسان را وادار به هرگونه قانون‌شكنى مى‌كند، لذا بعضى از شارحان نهج البلاغه اين جمله را اشاره به ترك اموال حرام دانسته‌اند.

سپس در چهارمين نكته و در تكميل آنچه گذشت مى‌فرمايد: «چرا كه شما در دنيا آزمايش مى‌شويد و براى غير آن، آفريده شده‌ايد»؛ (ففيها اختبرتم، و لغيرها خلقتم).

اين دو جمله كوتاه همه‌چيز را روشن مى‌سازد و توجّه به آن مسير زندگى سعادت‌بخش انسانها را نشان مى‌دهد، آرى دنيا سراى امتحان است و جايگاه جاودانه انسان سراى آخرت است. قرآن مجيد مى‌گويد: « «أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُونَ وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ»؛ آيا مردم چنين پنداشته‌اند كه چون بگويند: ايمان آورده‌ايم، آنها به حال خود رها مى‌شوند و آزمايش نخواهند شد، ما همه پيشينيان آنها را آزمايش كرده‌ايم» [1]، بنابراين آزمايشهاى الهى كه وسيله تكامل و پرورش انسانهاست امرى قطعى و اجتناب‌ناپذير و به تعبير ديگر از اهداف آفرينش انسان است كه استثنايى در آن وجود ندارد و همه بايد شب و روز، در خلوت و جلوت، جوانى و پيرى در انتظار اين آزمونها باشند.

حضرت، در ادامه اين سخن به نكته مهم ديگرى اشاره مى‌كند و مى‌فرمايد:

«هنگامى كه انسان مى‌ميرد، مردم مى‌گويند چه چيز باقى گذاشت؟ ولى فرشتگان مى‌گويند چه چيز پيش از خود فرستاد؟»؛ (إنّ المرء إذا هلك قال النّاس: ما ترك؟ و قالت الملائكة: ما قدّم؟).

[1]. عنكبوت، آيه 2- 3.