سوى او تمايل يافته‌اند. هرگاه تو اى امير مؤمنان دست خود را به بذل و بخشش بيت المال بگشايى. گردنها به سوى تو كشيده مى‌شود و اطراف تو را خواهند گرفت. امام عليه السّلام پاسخهاى صريح و كوبنده‌اى به آنها داد كه بخشى از آن همين خطبه موضوع بحث ماست. [1]

از اين سخن به خوبى استفاده مى‌شود كه امام عليه السّلام سخت از اين انحراف فكرى كه حتى دامان گروهى از خاصّان او را گرفته بود، سخت برآشفته است، لذا سعى مى‌كند با بيانات قاطع و ذكر شواهد و نظاير، اين فرهنگ غلط جاهلى را كه امروز هم دستاويز سياستمداران حرفه‌اى است از افكار آنها بزدايد و فرهنگ قرآن و پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله را كه بسط عدل و داد نسبت به همه قشرهاست جايگزين آن بسازد. مى‌فرمايد: «به خدا سوگند اگر شب را بر روى خارهاى (جانگداز) سعدان بيدار به سر برم و يا در غل و زنجيرها دست و پا بسته كشيده شوم براى من محبوب‌تر از آن است كه خدا و رسولش را روز قيامت در حالى ملاقات كنم كه به بعضى از بندگان ستم كرده و چيزى از اموال دنيا را غصب نموده باشم»؛ (و اللّه لأنّ أبيت على حسك‌ [2] السّعدان‌ [3] مسهّدا [4]، أو أجرّ في الأغلال مصفّدا [5]، أحبّ إليّ من أن ألقى اللّه و رسوله يوم القيامة ظالما لبعض العباد، و غاصبا لشي‌ء من الحطام‌ [6]).

[1]. تمام نهج البلاغه، ص 679، چاپ دوم.

[2]. «حسك»؛ يعنى خار. اين واژه به خار بيابان و يا خار داخل بدن ماهى اطلاق مى‌شود.

[3]. «سعدان» گياهى است خاردار كه خار آن مانند نوك پستان است و سه شاخه در سه طرف دارد كه به هر طورى كه زمين بيفتد دو شاخه آن رو به بالاست و به همين دليل خار مزاحم و خطرناكى است و عجيب اينكه همين خار از خوراكيهاى خوب شتر است.

[4]. «مسهّد» از ريشه «سهاد» بر وزن «قباد» به معناى بى‌خوابى شبانه است و «مسهّد» كسى است كه شب بى‌خواب مى‌ماند.

[5]. «مصفّد» از ريشه «صفد» بر وزن «رفت» به معناى بستن به زنجيره و مانند آن است و «صفاد» بر وزن «عناد» به طناب و زنجير گفته مى‌شود.

[6]. «حطام» از ريشه «حطم» بر وزن «حتم» به معناى شكستن گرفته شده و به متاع دنيا «حطام» گفته مى‌شود، از اين‌رو شكننده و ناپايدار است.