جمله‌ «حزني فسرمد» تفسيرش روشن است، زيرا هرزمان على عليه السّلام به ياد فاطمه زهرا مى‌افتاد غم و اندوهش تجديد مى‌شد و اين اندوه بزرگى بود كه سراسر زندگى على عليه السّلام را دربرگرفته بود.

جمله‌ «و أمّا ليلي فمسهّد» كنايه از اين است كه بسيار شبها به ياد آن بانوى عزيز مى‌افتم و خاطره او خواب را از چشم من مى‌ربايد. گواه اين سخن اشعار معروفى است كه از آن حضرت در فراق حضرت زهرا عليها السّلام انشاء فرمود:

جانم گرفتار مصيبت دردناك اوست و اى كاش با آه و ناله از اين تن بيرون مى‌آمد

بعد از تو زندگى در نظرم بى‌ارزش است و اگر اشك مى‌ريزم براى اين است كه مى‌ترسم بعد از تو عمرم طولانى شود (و همواره گرفتار درد فراق تو باشم). [1]

آنگاه امام عليه السّلام به گوشه‌اى از مصائب دردناك حضرت زهرا عليها السّلام اشاره كرده، عرضه مى‌دارد: « (اى رسول خدا) به زودى دخترت تو را آگاه خواهد ساخت كه امّت تو در ستم كردن به وى دست به دست هم داده بودند، سرگذشت دردناك او را بى‌پرده از او بپرس و خبر اين حوادث را از وى بگير. اين حوادث دردناك در زمانى رخ داد كه هنوز مدّت زيادى از رحلت تو نگذشته و يادت فراموش نگشته بود»؛ (و ستنبّئك ابنتك بتضافر أمّتك على هضمها، فأحفها [2] السّؤال، و استخبرها الحال؛ هذا و لم يطل العهد، و لم يخل منك الذّكر).

ظاهر اين است كه اين عبارات سربسته كه امير مؤمنان على عليه السّلام براى رعايت ادب در پيشگاه پيامبر آن را زياد نمى‌شكافد و شرح نمى‌دهد اشاره به حوادث بسيار اسف‌انگيزى است كه پس از مدّت كوتاهى از رحلت پيامبر رخ داد؛ هجوم‌

[1]. بحار الانوار، ج 43، ص 213.

[2]. «احفها» از ريشه «احفاء» به معناى اصرار در سؤال و خبر گرفتن گرفته شده است.