2. منافقان بعد از رسول خدا

بعد از پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله ميدان براى فعاليت گسترده‌تر منافقان گشوده شد و به گفته ابن ابى الحديد با انقطاع وحى و رحلت پيامبر اكرم، كسى نبود كه آنها را توبيخ كند و مردم را به پرهيز از آنان فراخواند، گاه با شدّت و گاه با ملايمت ضربه بر پيكرشان وارد سازد. [1]

از سوى ديگر فتح بلاد و كثرت غنائم، بسيارى از مسلمانان را به خود مشغول كرد و از توطئه‌هاى منافقان غافل ساخت به خصوص اينكه در دوران خلفا بسيارى از منافقان در پستهاى حساس مناطق اسلامى، جاى گرفتند. يكى از توطئه‌هاى خطرناك منافقان براى ضربه زدن به اسلام از يك سو و تقرّب به خلفا از سوى ديگر، جعل احاديث مطابق ميل سران حكومت بود و اين مطلب در زمان معاويه به اوج خود رسيد. داستان آن در بسيارى از كتابها آمده است كه معاويه حتى با بعضى از صحابه قرار و مدار مى‌گذاشت كه اگر فلان حديث را جعل كنيد فلان مبلغ كلان به شما داده خواهد شد.

منافقان گاه احاديث پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله را تحريف كرده و به كلّى تغيير مضمون مى‌دادند؛ مانند حديثى كه از پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله نقل شده كه فرمود: «إذا رأيتم معاوية يخطب على منبري فاقتلوه؛ هنگامى كه معاويه را بر منبر من ببينيد كه خطبه مى‌خواند او را به قتل برسانيد». [2] حسن بصرى مى‌گويد: ابو سعيد خدرى مى‌گفت: «فلم نفعل و لم نفلح؛ ما دستور پيامبر را اجرا نكرديم و رستگار نشديم» ولى منافقان كذّاب حديث را به اين صورت تحريف كردند كه پيامبر فرمود: «إذا رأيتم معاوية يخطب على منبري فاقبلوه فإنّه أمين مأمون؛ هرگاه ديديد معاويه بر منبر من خطبه مى‌خواند از او پذيرا شويد، زيرا از هر نظر امين است». [3]

[1]. شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 11، ص 41.

[2]. همان مدرك، ج 15، ص 176.

[3]. شرح نهج البلاغه مرحوم تسترى، ج 7، ص 212 و تاريخ بغداد، ج 1، ص 275. خطيب بغدادى بعد از نقل-