به آنها داده است. امام عليه السّلام مى‌فرمايد: تو كمتر و كوچك‌تر از آنى كه خدا دستور خاصى براى تو صادر كرده باشد، تو را از مواهب حيات منع كند و براى ديگران حلال بشمارد.

در ادامه اين سخن مى‌خوانيم كه عاصم براى توجيه رفتار خود عرض كرد:

«اى امير مؤمنان عليه السّلام تو خود با اين لباس خشن و آن غذاى ناگوار به سر مى‌برى در حالى كه پيشوا و امام ما هستى و بر ما لازم است به تو اقتدا كنيم»؛ (قال: يا أمير المؤمنين، هذا أنت في خشونة ملبسك و جشوبة [1] مأكلك!).

امام عليه السّلام پاسخ روشنى به او داد، فرمود: «واى بر تو، من مانند تو نيستم (و وظيفه‌اى غير از تو دارم، زيرا) خداوند بر پيشوايان حق و عدالت واجب كرده كه بر خود سخت بگيرند و همچون افراد ضعيف مردم زندگى كنند تا فقر، آنها را به طغيان و سركشى (در برابر فرمان خدا) وادار نكند»؛ (قال: ويحك، إنّي لست كأنت، إنّ اللّه تعالى فرض على أئمّة العدل أن يقدّروا أنفسهم بضعفة النّاس، كيلا يتبيّغ‌ [2] بالفقير فقره!).

براساس اين منطق افراد عادى، در بهره‌گيرى از مواهب حيات به صورت معتدل و دور از اسراف و تبذير آزادند؛ ولى پيشوايان و امراى اسلام بايد به زندگانى ساده، همچون زندگانى ضعفاى اجتماع روى آورند تا مايه آرامش و تسكين براى قشرهاى محروم گردد و در فشار غم و اندوه به سر نبرند و سر به طغيان بر نياورند.

در روايتى كه ابن ابى الحديد در شرح اين خطبه آورده چنين آمده است كه امام عليه السّلام آيات متعددى از قرآن را در زمينه مباح بودن بهره‌گيرى از طيّبات بر

[1]. «جشوبة» به معناى خشونت از ريشه «جشب» بر وزن «جشن» گرفته شده است و غذايى كه در آن نان تنها باشد و نان خورشى با آن نباشد آن را «جشب» مى‌گويند.

[2]. «يتبيّغ» از ريشه «بيغ» بر وزن «بيع» يعنى به هيجان درآمدن و شوريدن، گرفته شده است و گاه به معناى كثرت نيز مى‌آيد و در خطبه بالا معناى اوّل اراده شده است.