بر خود سخت بگيرند و همچون افراد ضعيف مردم زندگى كنند تا فقر، آنها را به طغيان و سركشى (در برابر فرمان خدا) وادار نكند.

شرح و تفسير نكوهش از دنيا گريزى‌

در بخش دوّم اين كلام مى‌خوانيم هنگامى كه امير مؤمنان على عليه السّلام اندرزهاى بالا را به علاء بن زياد داد علاء توجّه امام را به وضع برادر خود كه در مسيرى بر ضدّ او گام برمى‌داشت جلب كرد: «علاء به آن حضرت عرض كرد: اى امير مؤمنان از برادرم عاصم بن زياد نزد تو شكايت مى‌آورم. امام عليه السّلام فرمود: مگر چه كرده؟ عرض كرد عبايى پوشيده و از دنيا كناره‌گيرى كرده است، امام عليه السّلام فرمود: او را نزد من حاضر كنيد»؛ (فقال له العلاء: يا أمير المؤمنين، أشكو إليك أخي عاصم بن زياد. قال: و ما له؟ قال: لبس العبآءة و تخلّى عن الدّنيا. قال: عليّ به).

«هنگامى كه عاصم بن زياد نزد امام عليه السّلام آمد امام به او فرمود: اى دشمن حقير خويشتن، شيطان تو را (فريب داده و در بيابان زندگى) سرگردان ساخته (اگر بر خود رحم نمى‌كنى) چرا به خانواده و فرزندانت رحم نكردى؟»؛ (فلمّا جآء قال:

يا عديّ نفسه! لقد استهام‌ [1] بك الخبيث! أمّا رحمت أهلك و ولدك!).

«عدّى» تصغير «عدوّ» به معناى دشمن كوچك است. امام عليه السّلام مى‌خواهد به اين وسيله هم او را كه از مسير اعتدال خارج شده، تحقير كند و هم كارش را عداوتى نسبت به خود بشمارد و به دنبال آن اين نكته را يادآور مى‌شود كه اعمال تو افزون بر هواى نفس، از وسوسه‌هاى شيطان سرچشمه مى‌گيرد و سرانجامش نوعى از خود بيگانگى و سرگردانى در زندگى است.

[1]. «استهام» از ريشه «هيم» بر وزن «حتم» به معناى سرگردانى و تحيّر و اضطراب و بى‌هدف به هر سو رفتن است و «استهام بك الخبيث» يعنى شيطان تو را سرگردان ساخت.