خداوند براى (زندگى) آنها مقرّر داشته نبود يك چشم برهم زدن، ارواحشان از شوق پاداش الهى و ترس از كيفر او در جسمشان قرار نمى‌گرفت»؛ (و لو لا الأجل الّذي كتب اللّه عليهم لم تستقرّ أرواحهم في أجسادهم طرفة عين، شوقا إلى الثّواب، و خوفا من العقاب).

روح آنها به كبوترى مى‌ماند كه در قفس گرفتار است؛ در يك سوى خود، باغى خرم و سرسبز با انواع گلها و گياهان و ميوه‌ها مى‌بيند و در طرف ديگر خود آتشى سوزان. در درون قفس، بال و پر مى‌زند و شديدا طالب آزادى است تا پرواز كند و بر شاخسار باغ قرار گيرد و در ضمن از آتش سوزانى كه در يك طرف ديگر قفس بود، رهايى يابد.

پرهيزكاران راستين چنين‌اند. عشق به ثواب از يك سو و خوف از عقاب (بر اثر سوء عاقبت) از سوى ديگر، روح ناآرام آنها را به جهان ديگر جذب مى‌كند؛ ولى اجلى كه خداوند براى آنها مقرر ساخته آنان را از اين امر بازمى‌دارد.

در ضمن اين تعبير، حاكميت صفت خوف و رجا را بر وجود آنها روشن مى‌سازد؛ از يك سو اميدوار به لطف و ثواب الهى هستند و از سوى ديگر از اين بيم دارند كه در دنيا پايشان بلغزد و در دام شيطان و هواى نفس، گرفتار شوند و با سوء عاقبت از دنيا بروند.

در حديثى از لقمان حكيم مى‌خوانيم كه خطاب به فرزندش مى‌گفت: «يا بنىّ خف اللّه خوفا لو أتيت يوم القيامة ببرّ الثقلين خفت أن يعذّبك و ارج اللّه رجاء لو وافيت القيامة بإثم الثّقلين رجوت أن يغفر اللّه لك؛ فرزندم آن‌گونه از خدا بترس كه اگر در روز قيامت در صحنه قيامت وارد شوى، در حالى كه اعمال نيك انس و جن را با خود داشته باشى باز از عذاب خدا بترسى و آن‌قدر اميدوار به لطف او باش كه اگر روز قيامت با گناه جن و انس وارد محشر شوى باز اميد به عفو او داشته باشى». [1]

سپس امام عليه السّلام به سراغ يكى ديگر از اوصاف بسيار برجسته پرهيزكاران مى‌رود، مى‌فرمايد: «آفريدگار در روح و جانشان بزرگ جلوه كرده، به همين دليل غير او در

[1]. بحار الانوار، جلد 13، صفحه 412.