نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 7 صفحه : 538
مقصود از «علم نافع» در درجه اوّل، علومى است كه براى دين و ارزشهاى معنوى و
زندگى سعادتبخش در جهان ديگر، سودمند است و در درجه بعد، همه علوم و دانشهايى را
كه براى عزت و عظمت و استقلال و سربلندى انسانها در اين دنيا لازم است؛ اعم از
علوم مربوط به سلامت انسان يا صنايع و كشاورزى يا علوم سياسى و مانند آن.
بىشك رابطه انسان با جهان خارج، جهان امروز و گذشته بهطور عمده از طريق اين
دو موهبت الهى؛ يعنى چشم و گوش است، حقايق را با چشم مىبيند، تاريخ مكتوب را با
چشم مىخواند، پيام الهى و پيشوايان دين و تجربيات بزرگان پيشين را با گوش خود
مىشنود و با اين دو وسيله با همه چيز در اطراف خود رابطه برقرار مىكند كه اگر
اين دو موهبت از انسان گرفته شود، چيزى براى او باقى نمىماند و عقل و شعورش در
حدّ طفل غير مميز متوقف خواهد ماند و حتى زبان و ساير حواس در صورت سلامت اين دو
فعال مىشوند. به همين دليل افراد كر و كور هميشه لال هستند هرچند زبانشان سالم
باشد.
در حديثى از امام باقر عليه السّلام مىخوانيم: «كلّ عين باكية يوم القيامة
غير ثلاث؛ عين سهرت فى سبيل اللّه، و عين فاضت من خشية اللّه، و عين غضّت من محارم
اللّه؛ تمام چشمها در روز قيامت گريان است، جز سه چشم، چشمى كه در راه خدا بيدار
بماند و چشمى كه از خوف خدا گريان شود و چشمى كه از حرام پوشيده شود». [1]
در حديث ديگرى از امام حسن مجتبى عليه السّلام مىخوانيم: «إنّ أبصر الأبصار
ما نفذ فى الخير مذهبه و أسمع الأسماع ما وعى التّذكير و انتفع به؛ بيناترين
ديدهها، ديدهاى است كه نظر و ديد آن در مسير خير باشد و شنواترين گوشها گوشى است
كه تذكرات و پندها را اخذ كند و از آنها نفع ببرد». [2]
سپس امام عليه السّلام به يكى ديگر از اوصاف پرهيزكاران كه صفت رضا و تسليم
است، پرداخته، مىفرمايد: «حال آنها در بلا همچون حالشان در آسايش و رفاه است»؛ (نزّلت
[1]. الكافى، جلد 2، صفحه 80، باب
اجتناب المحارم، حديث 2.
[2]. ميزان الحكمة، جلد 4، صفحه 551
نقل از بحار الانوار، جلد 78، صفحه 109.
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 7 صفحه : 538