شرح و تفسير پرورش در آغوش پيامبر

امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه براى تقويت روحيه ياران خود و در مقابل دشمنان و غوغاسالاران و فتنه‌جويان قبايل، به دو نكته مهم اشاره مى‌فرمايد. نخست به موقف خود در جنگهاى اسلامى در برابر شجاعان عرب و ضربات سنگينى كه به آنها وارد ساخت، اشاره مى‌كند تا دشمنان و غوغاگران بر سر جاى خود بنشينند و ديگر رابطه نزديك خود را با پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله كه امتياز منحصر به فردى براى آن حضرت بود بيان مى‌كند تا همه مؤمنان راستين، با علاقه و اخلاص بيشتر به فرمانش گردن نهند، بنابراين هرگز نبايد تصوّر كرد كه امام در اين بخش از خطبه به خودستايى پرداخته است؛ چيزى كه با بخش‌هاى پيشين خطبه در تضاد است، بلكه امام هدف مهمى را دنبال مى‌كند كه فراتر از اين‌گونه پندارهاست.

در قسمت اوّل مى‌فرمايد: «من در دوران جوانى بزرگان و شجاعان عرب را به خاك افكندم و شاخهاى بلند قبيله ربيعه و مضر را درهم شكستم (و سران گردنكش آنها را به خاك نشاندم)»؛ (أنا وضعت في الصّغر بكلاكل العرب، و كسرت نواجم‌ [1] قرون ربيعة و مضر).

تعبير به‌ «صغر» در جمله بالا نقطه مقابل «كبر»، اشاره به دوران جوانى حضرت است؛ نه كودكى، و اين تعبير متعارفى است كه افرادى كه سنّ و سالى از آنها گذشته، هنگامى كه مى‌خواهند به دوران جوانى خود اشاره كند، مى‌گويد: «هنگامى كه كوچك بودم چنين و چنان كردم».

به هرحال امام عليه السّلام در اين عبارت كوتاه خاطره پرشكوه پيروزيهايش را در جنگهاى اسلامى در نظرها مجسّم مى‌كند؛ ضرباتى را كه در ميدان «بدر» بر پيكر «عتبه» و «وليد» و

[1]. «نواجم» جمع «ناجمة» از «نجم» بر وزن «حجم» به معناى طلوع و ظهور است و به شاخهاى بلند كه ظهور و بروز زيادى دارد نواجم قرون گفته مى‌شود، و از قبيل اضافه صفت به موصوف است.