«حنظله» وارد كرد و دفاع جانانه‌اى را كه در ميدان «احد» از پيامبر اكرم در برابر انبوه دشمنان فرمود و ضربه سهمگينى را كه در جنگ «احزاب» بر بزرگترين شجاع عرب «عمرو بن عبدود» وارد ساخت و آوازه‌اش در همه جزيرة العرب پيچيد و سپس قدرت‌نماييهاى او در فتح «مكه» و جنگ «حنين» و همچنين غزوات و سراياى ديگر كه اندكى مطالعه درباره آنها نشان مى‌دهد. امام از نظر روح و جسم تا چه حد قدرتمند بوده است. يادآورى اين امور لرزه بر پيكر دشمنان او مى‌افكند.

بعضى از شارحان نهج البلاغه تحليل جالبى در اينجا دارند، مى‌گويند: پيامبر اسلام سه دوران مختلف را بعد از بعثت، پشت سر گذاشت؛ نخست دوران سيزده ساله مكه بود كه دست به شمشير نبرد و تنها به مقاومت در برابر دشمنان و تعليم و تربيت دوستان پرداخت. دوران دوم از آغاز هجرت شروع مى‌شود تا جنگ احزاب كه پيغمبر اكرم و مسلمانان غالبا در برابر دشمن حالت دفاعى داشتند و دوران سوم دوران فتح مكه و جنگ حنين بود كه بيشتر جنبه تهاجمى داشت، هرچند هدف خاموش كردن آتش فتنه بود.

على عليه السّلام در همه اين دورانها، در كنار پيامبر به فداكارى پرداخت. در دوران اوّل «ليلة المبيت» را پشت سر گذاشت كه در بستر پيامبر خوابيد و جان خود را سپر بلاى او ساخت.

در دوران دوم فداكارى‌هاى امام در جنگ بدر و احد و احزاب در كنار پيامبر فراموش ناشدنى است. در دوران سوم يعنى فتح مكّه و جنگ حنين نيز در صف اوّل در برابر دشمن قرار داشت. [1]

بعضى از نويسندگان از اين هم فراتر رفته و گفته‌اند: امير مؤمنان حتى قبل از بعثت نيز مدافع پيامبر اكرم بود و در اينجا اشاره به داستانى كرده‌اند كه از دوران هشت‌سالگى آن حضرت رخ مى‌دهد؛ امام در آن سن‌وسال با كودكان مكّه چنين مى‌گفت: محمّد صلّى اللّه عليه و اله در خانه‌اش سخنى از بردگان نمى‌گويد و كنيز و غلامان (خديجه) را به عنوان جوانان خطاب‌

[1]. فى ظلال نهج البلاغه (شرح محمد جواد مغنيه بر نهج البلاغه)، جلد 3، صفحه 151- 155.