آن‌ها را از شاخه‌ها جدا مى‌سازد و نيز از محل سقوط و قرارگاه قطرات باران و جايگاه كشش دانه‌ها به وسيله مورچگان و حركات آنها (بر روى زمين) و غذايى كه پشه را كفايت مى‌كند و آنچه را كه انسان يا حيوانات ماده در رحم دارند، از همه اينها آگاه است»؛ (فسبحان من لا يخفى عليه سواد غسق‌ [1] داج‌ [2]، و لا ليل ساج‌ [3]، في بقاع الأرضين المتطأطئات‌ [4]، و لا في يفاع‌ [5] السّفع‌ [6] المتجاورات؛ و ما يتجلجل‌ [7] به الرّعد في أفق السّماء، و ما تلاشت‌ [8] عنه بروق الغمام، و ما تسقط من ورقة تزيلها عن مسقطها عواصف‌ [9] الأنواء [10] و انهطال‌ [11] السّماء! و يعلم مسقط القطرة و مقرّها، و مسحب‌ [12] الذّرّة و مجرّها [13]، و ما يكفي البعوضة من قوتها، و ما تحمل الأنثى في بطنها).

به راستى دقّت در آنچه امام در بالا درباره علم و آگاهى خداوند نسبت به همه‌

[1]. «غسق» به معناى شدت تاريكى است كه معمولا در نيمه شب حاصل مى‌شود.

[2]. «داج» از ريشه «دجوّ» بر وزن «غلوّ» به معناى فراگير شدن ظلمت و تاريكى است.

[3]. «ساج» از ريشه «سجوّ» بر وزن «غلوّ» به معناى سكون و آرامش است.

[4]. «متطأطئات» جمع «متطأطئ» به معناى منخفض است.

[5]. «يفاع» به معناى هرچيز مرتفع.

[6]. «سفع» جمع «سفعة» بر وزن «سفره» به معناى سرخ مايل به سياهى است.

[7]. «يتجلجل» از «جلجلة» گرفته شده كه در اصل به معناى صداى رعد است. سپس به هرصداى شديدى اطلاق شده است.

[8]. «تلاشت» از «تلاشى» به معناى متلاشى شدن و از هم پاشيدن است. بعضى ريشه اين واژه را «لا شى‌ء» يعنى هيچ دانسته‌اند.

[9]. «عواصف» جمع «عاصف» و «عاصفة» به معناى تندباد است.

[10]. «انواء» جمع «نوء» بر وزن «نوع» غروب ستاره در طرف مغرب را گويند و عرب درباره «انواء» عقيده‌اى داشت كه در نكات خواهد آمد به معناى طوفان نيز آمده است.

[11]. «انهطال» به معناى فروريختن باران‌هاى دانه درشت است و گاه به فروريختن اشك نيز اطلاق مى‌شود.

[12]. «مسحب» اسم مكان از ريشه «سحب» بر وزن «سهو» به معناى به سوى خود كشيدن است.

[13]. «مجرّ» اسم مكان است از ريشه «جرّ»؛ يعنى كشيدن.