اشاره به اينكه ابليس نخست مى‌كوشد افرادى را كه در برابر او سركشى مى‌كنند تسليم خود گرداند و پايگاه خويش را در ميان آنان محكم كند، آن‌گاه سلطه خود را بر آنان گسترش مى‌دهد و با لشكر خويش به آنان حمله‌ور مى‌شود، در حالى كه قدرت دفاع از خود را ندارند و بدترين صورت گرفتار انواع مصائب مادى و معنوى مى‌شوند، همان‌گونه كه در ادامه اين سخن در هشت جمله كوتاه و پرمعنا آثار حمله گسترده لشكر شيطان را برشمرده مى‌فرمايد: «آنها شما را به پناهگاه ذلت كشانند و در مهلكه‌هاى قتل وارد كردند، و زخم‌خوردگان شما را در زير پاها له كردند، نيزه‌هاى خود را در چشمان شما فروبردند، گلوى شما را بريدند، بينى شما را كوبيدند، و قصد هلاكت شما كردند و (سرانجام) شما را با قهر و غلبه به سوى آتش (غضب الهى) كه برايتان آماده شده كشاندند» (فأقحموكم‌ [1] و لجات‌ [2] الذّلّ، و أحلّوكم ورطات‌ [3] القتل، و أوطؤوكم‌ [4] إثخان‌ [5] الجراحة، طعنا في عيونكم، و حزّا [6] في حلوقكم، و دقّا لمناخركم‌ [7]، و قصدا لمقاتلكم، و سوقا بخزائم‌ [8] القهر إلى النّار المعدّة لكم).

اين تعبيرات بسيار دقيق و حساب‌شده كه با بلاغت فوق العاده‌اى همراه است، نهايت‌

- اينجا اشاره به پيشروى تدريجى لشكر شيطان به سوى انسانهاست.

[1]. «اقحموكم» از ريشه «قحوم» به معناى بى‌مطالعه در كارى وارد شدن و «اقحام» يعنى به زور و قهر و غلبه كسى را به كارى واداشتن.

[2]. «ولجات» به معناى غارها و پناهگاهها جمع «ولجة» بر وزن «درجه» به معناى غارى است كه رهگذران در مشكلات به آن پناه مى‌برند.

[3]. «ورطات» به معناى مشكلات و بن‌بستها و مهلكه‌ها جمع «ورطه» بر وزن «غفله» است.

[4]. «اوطأوكم» از ريشه «وطئ» به معناى پايمال كردن و زير پا له كردن گرفته شده است.

[5]. «اثخان» از «ثخونة» در اصل به معناى ضخامت و غلظت و سنگين شدن گرفته شده و «اثخان» مبالغه و شدت در كشتار دشمن است.

[6]. «حزّ» به معناى قطع كردن و بريدن است.

[7]. «مناخر» جمع «منخر» بينى يا سوراخ بينى است.

[8]. «خزائم» جمع «خزامة» بر وزن «كتابة» حلقه‌اى است كه در بينى شتر مى‌كنند و ريسمان در آن مى‌اندازند و به هنگام سركشى آن را مى‌كشند.