مانند زنبوران عسل كه شهد گلها را براى ما جمع‌آورى مى‌كنند و عموم زنبورها كه گردهاى گلها را جابه‌جا كرده و آنها را بارور مى‌كنند و ميوه‌هاى درختان را پربركت مى‌سازند.

بخش ديگرى حشرات بى‌آزارند كه (در ظاهر) نه خدمتى دارند و نه زحمت و دردسرى، و گروه سومى هستند كه جزء آفات و بلاها محسوب مى‌شوند؛ مانند ملخ.

امام در بخش‌هاى گذشته اين خطبه شرحى درباره شگفتيهاى آفرينش مورچه بيان فرمود كه موجودى است غالبا بى‌آزار و سخت‌كوش و مى‌تواند الگويى براى انسانها باشد؛ ولى در اين بخش از خطبه درباره حشره‌اى سخن مى‌گويد كه از مأموران عذاب الهى است و مى‌تواند لشكرى فراهم كند و به باغها و زراعتها چنان حمله‌ور شود كه هيچ قدرت و لشكرى نتواند با آن مقابله كند و به اين ترتيب خداوند قدرت‌نمايى خود را در تمام جهات آشكار مى‌سازد و خوف و رجا را در انسانها تقويت كرده، مى‌فرمايد: «و اگر بخواهى درباره ملخ گفت‌وگو كن كه خداوند براى او دو چشم سرخ رنگ و دو حدقه همچون دو قرص ماه آفريده و گوش پنهان و دهان مرتب و متناسب به او بخشيده است»؛ (و إن شئت قلت في الجرادة [1]، إذ خلق لها عينين حمراوين، و أسرج لها حدقتين قمراوين‌ [2]، و جعل لها السّمع الخفيّ، و فتح لها الفم السّويّ‌ [3]).

در ادامه سخن مى‌افزايد: «خداوند براى او حس قوى و دو دندان كه با آنها (ساقه و شاخه گياهان و برگهاى درختان را) مى‌چيند و دو وسيله همچون دو داس كه با آنها اشياى مورد نظر را مى‌گيرد»؛ (و جعل لها الحسّ القويّ، و نابين‌ [4] بهما تقرض، و

[1]. «الجرادة» يعنى ملخ. ريشه اصلى آن «جرد» بر وزن «فرد» به معناى پوست كندن است كه ظاهرا اين كلمه از آن گرفته شده است.

[2]. «قمراوين» تثنيه «قمراء» از ماده «قمر» گرفته شده و قمراء جنبه وصفى دارد؛ يعنى نورانى.

[3]. «سوىّ» به معناى موجود كاملى است كه عيبى در آن نباشد.

[4]. «نابين» تثنيه «ناب» دندان جلو است.