نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 7 صفحه : 162
سپس امام عليه السّلام به نتيجهگيرى از بيان بالا پرداخته، چنين مىفرمايد:
«پس بزرگ و بلند مرتبه است خداوندى كه مورچه را روى دست و پا (ى ضعيف و ظريفش)
برپا داشته و او را بر ستونهاى محكمى (نسبت به او) بنا نهاده است، هيچ آفريدگارى
در آفرينش اين حشره با او شريك نبود و هيچ قدرتمندى او را در آفرينش آن يارى نكرده
است»؛ (فتعالى الّذي أقامها على قوائمها، و بناها على
دعائمها! لم يشركه في فطرتها فاطر، و لم يعنه على خلقها قادر).
امام عليه السّلام در اين عبارت همگان را به دو موضوع توجه مىدهد و آن اينكه
خداوند اين پيكر ظريف را بر دست و پاى ظريفى كه توان حمل آن را دارد بلكه گاه
كولهبار سنگينى كه چندين برابر وزن اوست بر دوش مىگيرد، استوار ساخته و عجب
اينكه با كولهبارش از ديوار صاف بالا مىرود و گاه به سقف مىچسبد و به راه خود
ادامه مىدهد كارى كه از هيچ انسان قهرمانى ساخته نيست. اضافه بر اين براى او
اسكلتى متناسب حالش آفريده كه امام از آن تعبير به دعائم (ستونها) فرموده است. اين
اسكلت نه چندان سنگين است كه از توان حركت او بكاهد و نه آن قدر سبك و ظريف كه
نتواند هيأت او و محتواى درون وجودش را نگهدارد.
آنگاه به نكته مهم ديگرى اشاره كرده، مىفرمايد: «اگر تمام راههاى فكر و
انديشه را طى كنى تا به آخر برسى همه دلايل به تو مىگويد كه آفريننده مورچه كوچك
همان آفريدگار درخت (تناور) نخل است، زيرا ساختمان اجزاى هرموجودى دقيق است و هر
مخلوق زندهاى در درون خود اعضاى مختلف و پيچيدهاى دارد»؛ (و لو ضربت في مذاهب فكرك لتبلغ غاياته، ما دلّتك الدّلالة إلّا على أنّ فاطر
النّملة هو فاطر النّخلة، لدقيق تفصيل كلّ شيء، و غامض اختلاف كلّ حيّ).
اشاره به اينكه تصوّر نكنيد ساختمان يك موجود بزرگ؛ مانند درخت نخل تناور از
ساختمان يك موجود كوچك همچون مورچه مهمتر است، زيرا اگر درست بنگريد هردو ساختمان
بسيار پيچيده و دقيقى دارند و قوانين منظّم بر هردو حاكم است و هدايتهاى
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 7 صفحه : 162