سمع فتفكّر، و نظر فأبصر، و انتفع بالعبر، ثمّ سلك جددا [1] واضحا يتجنّب فيه الصّرعة في المهاوي‌ [2]، و الضّلال في المغاوي‌ [3]).

در اين تعبيرات امام عليه السّلام نخست خود و مخاطبان را خطاب مى‌كند تا سخن تأثير بيشترى بگذارد؛ چرا كه شنونده هنگامى كه ببيند گوينده سخنان خود را باور دارد و به كار مى‌بندد، تأثير بيشترى خواهد پذيرفت.

و به دنبال آن به همگان هشدار مى‌دهد كه خداوند مواهب بسيارى در اختيارشان گذاشته و استعدادهاى مهمى در درونشان نهفته، بايد از آن‌ها به نفع خويش بهره گيرند و راه بهره‌گيرى را در گوش شنوا و چشم بينا و استفاده از تجارب ديگران و سپس گام نهادن در جاده‌هاى روشن دور از پرتگاه‌ها و عوامل گمراهى مى‌شمرد.

و در آخرين دستور، هشدار مهمى مى‌دهد كه از مسلّط كردن گمراهان بر خويش كه سبب انواع مزاحمت‌ها مى‌شود، بپرهيزد. مى‌فرمايد: «گمراهان را از طريق سازشكارى در حق يا تحريف در سخن يا ترس از راستگويى بر خود مسلّط نكند» (و لا يعين على نفسه الغواة [4] بتعسّف‌ [5] في حقّ، أو تحريف في نطق، أو تخوّف من صدق).

اشاره به اين كه بعضى از افراد ضعيف النفس و عافيت طلب هنگامى كه در برابر افراد گمراه قرار مى‌گيرند سعى دارند با چشم پوشى از بعضى حقايق يا تحريف در بيان مطالب‌

[1] «جدد» و «جاده» يك معنا دارد و به راه‌هاى صاف و محكم كه پا در آن فرو نمى‌رود، گفته مى‌شود.

[2] «مهاوى» جمع «مهواة» (بر وزن مقداد) به معناى گودالى يا پرتگاهى است كه انسان در آن سقوط مى‌كند.

[3] «مغاوى» جمع «مغواة» (بر وزن مقداد) به معناى شبهات گمراه كننده است.

[4] «غواة» جمع «غاوى» به معناى شخص گمراه است.

[5] «تعسف» از ماده «عسف» (بر وزن است) به معناى بى راهه رفتن است و به افراد ظالم و زورگو «متعسف» مى‌گويند چون در واقع بى راهه مى‌روند.