به اين ترتيب، هر كس بايد صف خود را در اين ميان مشخص كند. اگر متشرّع است به دنبال كتاب و سنّت و دليل عقلى يقينى باشد و اگر جز اين است، در صف بدعت گذارانى جاى گيرد كه احكام خدا را با اميال برخاسته از هوا و هوس تغيير مى‌دهند؛ نه دليلى از كتاب و سنّت دارند و نه نور و ضيايى از عقل.

بنابر آن چه ذكر شد، «برهان سنّت»، اشاره به دلايل نقلى و «ضياى حجت» اشاره به دليل عقلى است و به اين ترتيب، امام عليه السّلام بدعت گذاران را افرادى معرفى مى‌كند كه تنها تابع هواى نفس و يا خيالات باطل و خام‌اند.

نكته بدعت چيست؟

امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه بيشترين توجّه خود را به مبارزه با بدعت‌ها معطوف داشته است.

توضيح اين كه بدعت در لغت به معناى ايجاد كار تازه، بدون سابقه و نوآورى است كه گاه خوب است و گاه بد؛ هنگامى كه قرآن در وصف خداوند مى‌گويد: « «بَدِيعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» [1]؛ او كسى است كه آسمان و زمين را بدون هيچ نقشه قبلى و نمونه‌اى كه از آن اقتباس شده باشد، ايجاد كرد» و هنگامى كه قرآن مجيد به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله مى‌گويد: « «قُلْ ما كُنْتُ بِدْعاً مِنَ الرُّسُلِ»؛ بگو: من نخستين پيامبرى نيستم كه براى مردم مبعوث شده‌ام» [2] همين مفهوم را اراده مى‌كند.

بنابر اين در مفهوم وسيع اين كلمه، هرگونه نوآورى (خواه ممدوح باشد و يا مذموم) نهفته است.

ولى در لسان روايات و كلمات فقها، اين واژه مفهوم خاصّى پيدا كرده و آن تغيير

[1] بقره، آيه 117.

[2] احقاف، آيه 9.