ديگر اين كه، انسان هر سخنى مى‌خواهد بگويد، اوّل در آن بينديشد؛ سپس بر زبان جارى كند؛ به تعبير زيباى مولا «زبانش در پشت قلبش باشد؛ نه همچون منافقان احمق كه قلبشان در پشت زبانشان قرار دارد. هرگاه به اين دو دستور مهم كه در سخنان امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه آمد، عمل كنيم به يقين از آفات زبان بر كنار خواهيم بود.

سخن در اين جا بسيار است. مطلب را كوتاه مى‌كنيم و با حديث پر معنايى از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله آن را پايان دهيم. در اين حديث كه در كتاب «اصول كافى» نقل شده امام صادق عليه السّلام از پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله چنين نقل مى‌كند:

«يعذّب اللّه اللّسان بعذاب لا يعذّب به شيئا من الجوارح فيقول: أى ربّ عذّبتني بعذاب، لم تعذّب به شيئا فيقال له: خرجت منك كلمة فبلغت مشارق الأرض و مغاربها فسفك بها الدّم الحرام و انتهب بها المال الحرام و انتهك بها الفرج الحرام، و عزّتي (و جلالي) لأعذّبنّك بعذاب لا اعذّب به شيئا من جوارحك؛ خداوند، زبان (گنهكار) را (در قيامت) كيفرى مى‌دهد كه هيچ يك از اعضاى بدن را آن گونه كيفر نمى‌دهد. عرضه مى‌دارد: پروردگارا! چنان كيفرى به من دادى كه به هيچ يك از اعضا ندادى، به او گفته مى‌شود: سخنى از تو بيرون آمد و به شرق و غرب جهان رسيد و بر اثر آن، خون بى‌گناهان ريخته شد و اموال مردم غارت گشت و نواميس مردم بر باد رفت. به عزت (و جلالم) سوگند! تو را چنان عذابى كنم كه هيچ يك از اعضاى تو را آن گونه عذاب نكنم». [1]

عمده‌ترين سرمايه ما سه چيز است: جان، مال و آبرو. و آبرو از بعضى جهات در درجه اوّل اهمّيّت است كه انسان، حاضر است جان خود را هم فداى آن كند و در درجه بعد،

[1] اصول كافى، جلد 2، صفحه 115، (حديث 16).