كهنگى آن نمى‌گردد، آن كس كه با قرآن سخن بگويد راست مى‌گويد، و آن كس كه به آن عمل كند به پيش مى‌رود.

شرح و تفسير اسباب نجات در قيامت‌

امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه به دنبال بخش پيشين- كه در آن سخن از مرگ و قيامت و بهشت و دوزخ به ميان آمد- نخست به مسأله حشر و نشر مردم در آن روز مى‌پردازد و بعد با بحث جامعى درباره امر به معروف و نهى از منكر و اهميّت قرآن مجيد كه هر دو از مهم‌ترين اسباب نجات در قيامت‌اند، سخن به ميان مى‌آورد و مى‌فرمايد:

«آن‌ها از قرارگاه قبرها خارج مى‌شوند و به سوى آخرين منزل رهسپار مى‌گردند. هر يك از خانه‌ها (ى بهشت و دوزخ) ساكنانى دارد كه نه آن را به ديگرى تبديل مى‌كنند و نه از آن به جاى ديگر انتقال مى‌يابند» (قد شخصوا [1] من مستقرّ الأجداث‌ [2]، و صاروا إلى مصائر الغايات. لكلّ دار أهلها، لا يستبدلون بها و لا ينقلون عنها).

نخست اشاره به اين مى‌فرمايد كه همه از قبرها بر مى‌خيزند؛ همان چيزى كه در قرآن مجيد كرارا بيان شده است: « «يَوْمَ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْداثِ سِراعاً»؛ روزى كه آن‌ها از قبرها به سرعت خارج مى‌شوند ...». [3] و از اين تعبير استفاده مى‌شود كه ذرّات بدن آن‌ها كه تبديل به خاك شده، هر جا باشد به قبرها باز مى‌گردد و در آن جا زنده مى‌شوند و سر از خاك بر مى‌دارند.

در اين جا اين سؤال پيش مى‌آيد كه آيات قرآن با صراحت مى‌گويد: «پايان دنيا

[1] «شخصوا» از ماده «شخوص» (بر وزن خلوص) به معناى خارج شدن از منزل و گاه به معناى خيره شدن چشم به يك نقطه آمده است؛ گويى چشم مى‌خواهد از جايگاه خود بيرون آيد و در اين جا به معناى خارج شدن است.

[2] «اجداث» جمع «جدث» (بر وزن قفس) به معناى قبر است.

[3] معارج، آيه 43.