اسلام بود- اشاره كرده و ضمن پنج جمله پر معنا تمام گفتنى‌ها را بيان مى‌كند؛ مى‌فرمايد: «امّا فلان زن، افكار زنانه دامنش را گرفت و كينه‌هايى كه در سينه خود پنهان مى‌داشت، همچون كوره آهنگران به غليان آمده بود (و آشكار ساخت) و اگر او را دعوت مى‌كردند كه مانند همين كار را كه درباره من انجام داد در مورد ديگرى انجام دهد هرگز اقدام نمى‌كرد (و به خون خواهى عثمان بر نمى‌خاست) با اين حال، همان احترام نخستين را (به سبب احترام پيامبر صلّى اللّه عليه و آله) دارد؛ ولى حسابش با خداى متعال است!» (و أمّا فلانة فأدركها رأي النّساء، و ضغن غلا في صدرها كمرجل‌ [1] القين‌ [2]، و لو دعيت لتنال من غيري ما أتت إلىّ، لم تفعل. و لها بعد حرمتها الأولى، و الحساب على اللّه تعالى).

بى شك، منظور از «فلانة» در عبارت ياد شده، عايشه است و با توجه به اين كه اين خطبه پس از جنگ جمل ايراد شده هدف امام عليه السّلام اين بوده كه به بعضى شبهات پاسخ دهد؛ از جمله اين كه اگر اين جنگ، نامشروع بود چرا عايشه كه يكى از رهبرانش بود، در آن شركت كرد؟

امام عليه السّلام در پاسخ به اين سؤال به دو انگيزه عايشه براى همكارى با طلحه و زبير اشاره مى‌كند: نخست، داشتن افكار سست زنانه كه طلحه و زبير به آسانى توانستند فكر او را بدزدند و او را با خود همراه سازند و لذا در تواريخ مى‌خوانيم كه عايشه مدتى بعد، از كار خود پشيمان شد و اظهار توبه مى‌كرد.

ديگر اين كه او كينه‌هايى از من (امام على بن ابى طالب عليه السّلام) در سينه داشت كه بسيار پر جوش و خروش بود تا آن جا كه به او اجازه نمى‌داد درست در عواقب اين كار بينديشد و بداند با كه مبارزه مى‌كند و براى چه مبارزه مى‌كند و سرانجام اين مبارزه چه خواهد شد؟! درباره عوامل اين كينه داغ درونى، شارحان نهج البلاغه سخنان بسيار گفته‌اند؛ ولى از

[1] «مرجل» به معناى ديگ است.

[2] «قين» به معناى آهنگر است.