اخبار پيامبر صلّى اللّه عليه و آله كه در حق او فرمود: با «ناكثين» و «قاسطين» و «مارقين» مبارزه خواهى كرد، از سلامت خود آگاه بود و با اين حال حضور آنها در ميدان جنگ مشكلى نداشت.

بعضى ديگر گفته‌اند: آن دو بزرگوار در جنگهاى داخلى كه فاصله چندانى با مركز نداشت حضور مى‌يافتند، ولى در جنگهاى خارجى تنها پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله در «تبوك» حضور يافت آن هم بعد از آن كه على عليه السّلام را به عنوان پناهگاهى مطمئن در «مدينه» به جاى خود گذاشت.

به تعبير ديگر مى‌توان چنين گفت: موارد كاملا مختلف است و هر يك از ميدانهاى جنگ و شرائط آن و وضعيّت دشمن حكمى مخصوص به خود دارد، ولى غالبا اگر ميدان از مركز حكومت دور باشد و رييس حكومت در آن شركت كند و كشته شود مشكلات عظيمى به بار خواهد آمد، و امام عليه السّلام نيز به همين دليل خليفه را از حضور در ميدان جنگ نهى فرمود.

2- ايراد ديگر

ممكن است كسانى ايراد كنند كه: چگونه على عليه السّلام با اين كه حكومت را حق مسلّم خود مى‌دانست و پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله بلكه آيات قرآن نيز به اين معنا تصريح كرده‌اند- كه اقامت و ولايت از آن على عليه السّلام است- چنين بر خورد ناصحانه و مشفقانه و دوستانه‌اى با رقيب خود مى‌كند؟

پاسخ اين سؤال روشن است؛ امام عليه السّلام به سرنوشت نهايى اسلام و مسلمين مى‌انديشيد نه به شخص خود، او مى‌دانست به هر دليل خليفه دوّم بر اريكه قدرت نشسته و زمام حكومت را به دست گرفته و توده عوام و گروهى از خواص دست به دست او داده‌اند، در چنين شرايطى هر گاه در وسط يك بحران عظيم‌