حين اعتكرت‌ [1] علينا حدابير السّنين‌ [2]، و أخلفتنا [3] مخايل‌ [4] الجود [5]).

تعبيرات بسيار حساب شده‌اى كه امام عليه السّلام در اين دعا بكار برده، از يكسو شدّت سوز آن حضرت و مردم را بيان مى‌كند، و از سوى ديگر ترسيم دقيقى از حادثه را به همراه دارد زيرا «حدابير» كه جمع «حدبار» است در مورد شترى بكار مى‌رود كه از شدّت لاغرى (به خاطر گرسنگى يا راه رفتن زياد) استخوانهاى كوهانش كاملا نمايان گشته، و گوشتها از روى آن برچيده شده است، امام عليه السّلام در اين تشبيه زيبا خشكسالى‌هاى پى در پى را به چنين شترى تشبيه فرموده كه به يقين منظره آن اسفناك و سوار شدن بر آن بسيار مشكل و طاقت فرساست.

تعبير به «آنّه» و «حانّه» كه هر دو در مورد حيوانى كه ناله سر داده است بكار مى‌رود يكى در مورد گوسفندان و ديگرى در مورد شتران اشاره به اين است كه تمام حيوانات در آن خشكسالى شديد نالان شده بودند.

و با توجّه به اين كه قسمت عمده سرزمين عراق در ميان دو نهر عظيم «دجله» و «فرات» واقع شده كه از پر آب‌ترين نهرهاى منطقه‌اند معلوم مى‌شود خشكسالى در آن سالها به قدرى شديد بوده كه حتّى مردم عراق را براى نيازهاى ابتدايى حيوانات، سخت در فشار قرار داده بود، (قراين نشان‌

[1] «اعتكرت» از مادّه «عكر» (بر وزن مكر) به معنى حمله كردن شديد گرفته شده است.

[2] «سنين» اسم جمع است و به معنى سالها مى‌آيد ولى معمولا در تعبيراتى مثل جمله بالا به معنى خشكسالى و قحطى است (در قاموس اللغه براى «سنه» دو معنى ذكر كرده: يكى سال و ديگرى قحطى است).

[3] «أخلفتنا» از مادّه «خلاف» به معنى تخلّف كردن گرفته شده است.

[4] «مخايل» جمع «مخيله» (بر وزن قبيله) به معنى ابرى است كه انسان اميد باران از آن دارد.

[5] «جود» به فتح جيم جمع «جائد» به معنى باران پر پشت و «جود» به ضمّ جيم به معنى بخشش است.