نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 4 صفحه : 569
و كثرة طاعتهم لك، و قلّة غفلتهم عن أمرك، لو عاينوا كنه ما خفي عليهم منك
لحقّروا أعمالهم، و لزروا [1] على أنفسهم، و لعرفوا أنّهم لم يعبدوك حقّ عبادتك، و لم
يطيعوك حقّ طاعتك).
آرى، فرشتگان الهى با آن همه مقام و معرفتى كه دارند، باز در شناخت عظمت
پروردگار و گستره صفات جمال و جلال او بسيار قاصرند و به همين دليل، اگر به فرض
محال امكان داشت خدا را آنچنان كه هست، بشناسند، مىفهميدند كه نه عبادتى در خور
شأن داشتهاند و نه اطاعتى. و آنچه را انجام دادهاند ذرّهاى ناچيز و عملى
بىمقدار بوده است.
اين تعبير، از يك سو مىرساند كه هر قدر معرفت و شناخت انسان نسبت به خدا
بالاتر برود، به همان نسبت اطاعت و عبادت او بيشتر خواهد بود.
و از سوى ديگر، نشان مىدهد كه هيچ كس حقّ عبادت خدا را انجام نداده.
همانگونه كه هيچ كس حقّ معرفت او را به دست نياورده است. چرا كه انسان و
فرشته- حتّى بزرگترين انسانها و فرشتگان- وجودى محدودند و ذات پاك خدا از هر نظر
نامحدود است و اين وجود محدود، نه توان معرفت آن وجود لايتناهى را دارد و نه توان
حقّ عبادت و اطاعت او را.
تعبير به «أهواء» (جمع هوى) در جمله «و استجماع أهوائهم فيك» به معناى هوا و
هوسها نيست؛ بلكه به معناى عشق و علاقه است. زيرا، اين واژه در هر دو معنا به كار
مىرود.
و به تعبير ديگر: گاه در علاقه مثبت به كار مىرود و گاه در علاقههاى منفى. و
به هر حال، منظور از اين جمله اين است كه: فرشتگان تمام عشق و علاقه خود را متوجّه
ذات پاك خداوند كردهاند.
[1] «زروا» از مادّه «زرى» (بر وزن
سعى) به معناى عيب گرفتن، يا توبيخ و سرزنش كردن است و «ازراء» نيز به همين
معناست.
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 4 صفحه : 569