«رَيْبَ الْمَنُونِ» [1] روشن است قرار گرفتن در مكانى محدود، همچون صلب پدران و سپس رحم مادران و آفريده شدن از قطره آبى به ظاهر پست و بى‌مقدار، نقصان‌هايى است كه دامن انسان‌ها را گرفته است؛ در حالى كه فرشتگان نه ازدواجى دارند و نه تولّدى همچون انسان‌ها.

اضافه بر اين، آنها نه مرگ و مير دارند و نه تغيير و دگرگونى بر اثر گذشت زمان، نه بيمارى دامان آنها را مى‌گيرد و نه پيرى و فرسودگى.

وجود اين امتيازات در فرشتگان، گرچه نشانه شرافت خلقت آنهاست و انسان‌ها از اين نظر بى‌شكّ نسبت به آنها در مقام پايين‌ترى قرار مى‌گيرند؛ ولى آنچه سبب عظمت انسان و برترى او بر فرشتگان مى‌شود، همان روح الهى است كه در جمله‌ «وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي» [2] به آن اشاره شده است و همين امر سبب سجده تمام آنها در برابر آفرينش آدم شد.

بيان اين اوصاف كه همه آنها نشانه عظمت فرشتگان است، در واقع مقدّمه‌اى است براى آنچه امام عليه السّلام در جمله‌هاى بعد فرموده است. مى‌گويد: «ولى آنها با اين مقام قرب كه نسبت به تو دارند و منزلتى كه نزد تو يافته‌اند و عشق و علاقه‌اى كه تنها به تو دارند، و طاعت‌هاى فراوانى كه براى تو انجام مى‌دهند و از فرمان تو كمتر غفلت مى‌كنند- با اين همه- اگر كنه و واقع آنچه را از عظمت تو بر آنها پوشيده است، مشاهده مى‌كردند، اعمال خويش را حقير مى‌شمردند و بر خود عيب مى‌گرفتند (و آن را شايسته مقام تو نمى‌دانستند) و به خوبى مى‌فهميدند كه حقّ عبادت تو را هرگز انجام نداده‌اند و آن گونه كه سزاوار مقام توست، اطاعتت ننموده‌اند!». (و إنّهم على مكانهم منك، و منزلتهم عندك، و استجماع أهوائهم فيك،

[1] «ريب» به معناى هر گونه شكّ و ترديدى است كه سرانجام پرده از روى آن برداشته مى‌شود و «منون» به معناى حوادث روزگار يا مرگ است. بنابر اين، «ريب المنون» به معناى حوادث و مرگ و ميرهايى است كه گذشت زمان آن را آشكار خواهد ساخت.

[2] سوره حجر، آيه 29.