نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 4 صفحه : 570
تعبير به «قلّة غفلتهم عن أمرك» نشان مىدهد كه غفلت براى فرشتگان نيز امكان
پذير است، ولى بسيار كم و ناچيز مىباشد. و رواياتى كه درباره ترك اولاى بعضى از
فرشتگان وارد شده، شاهد اين مدّعاست. بنابر اين، نيازى به توجيه تكلّف آميز بعضى
از «شارحان نهج البلاغه» كه «قلّت» را به معناى «عدم» گرفتهاند، نيست.
به هر حال، جايى كه فرشتگان كه هزاران هزار سال در خطّ عبادت و اطاعت خدا
هستند چنين باشند، ما با اين عبادت و اطاعت ناچيز چگونه خواهيم بود؟! اين نكته نيز
حائز اهميّت است كه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله با توجّه به حديث معروف «ما
عبدناك حقّ عبادتك، و ما عرفناك حقّ معرفتك؛ ما هرگز حقّ عبادت تو را بجا نياورديم
و آنچه را شايسته معرفت توست، پيدا نكرديم» [1]. التفات به اين حقيقت- يعنى عدم معرفت و عبادت شايسته در
برابر عظمت پروردگار- داشته است؛ در حالى كه جملههاى بالا در كلام على عليه
السّلام نشان مىدهد كه فرشتگان توجّه به اين نكته ندارند و شايد آيه «وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَ نُقَدِّسُ لَكَ»[2] نيز دليل ديگرى
بر اين معنا باشد و اين برترى انسان را نسبت به فرشتگان روشن مىسازد.
[1] مرحوم علّامه مجلسى در جلد 68
بحار الانوار، صفحه 23، حديث فوق را از پيامبر اكرم ضمن توضيحات خود براى بعضى از
احاديث، بيان فرموده است.