شرح و تفسير جبّاران بنى اميّه همه چيز را درهم مى‌كوبند

جمعى از شارحان نهج البلاغه اين بخش از خطبه را جدا از بخش‌هاى سابق دانسته‌اند و معتقدند در ميان اين دو، مطالب ديگرى بوده است كه مرحوم «سيّد رضى» طبق روشى كه دارد- كه از هر خطبه قسمت‌هايى را كه برجستگى بيشترى، مخصوصا از نظر فصاحت و بلاغت دارد، بر مى‌گزيند و بقيّه را حذف مى‌كند- قسمت‌هاى ميانى اين دو بخش را انداخته است و لذا اين دسته از شارحان اين بخش را اشاره به حوادث و فتنه‌هاى آخر الزّمان مى‌دانند.

در حالى كه بعضى ديگر، مانند «ابن ميثم بحرانى» معتقد به ارتباط ميان اين بخش و بخش‌هاى سابق هستند و آن را اشاره به گمراهان بنى اميّه و حكّام ظالم و جائر و بى‌دين آنها مى‌دانند و اين احتمال نزديكتر به نظر مى‌رسد. زيرا مرحوم «سيّد رضى» به هنگام گزينش بخش‌هاى مختلف يك خطبه، معمولا با كلمه «و منها» آنها را از هم جدا مى‌كند؛ همان گونه كه در قسمت‌هاى نخستين همين خطبه مشاهده مى‌كنيم كه در دو مورد بخش‌ها را با تعبير «و منها» جدا كرده است.

به هر حال، مى‌فرمايد: « (گويا مى‌بينم:) پرچم گمراهى بر جايگاه خود نصب و محكم شده، و طرفداران آن، همه جا پراكنده گشته‌اند». (راية ضلال قد قامت على قطبها، و تفرّقت بشعبها).

با اينكه خبر از حوادث آينده است تا مردم خود را براى آن آماده كنند و ضايعات و زيان‌هايش به حداقل برسد، ولى با اين حال، آن را به صورت فعل ماضى بيان فرموده؛ اشاره به اينكه اين برنامه حتما واقع خواهد شد! همان طور كه در تعبير معروف ادبا آمده است كه مضارع متحقّق الوقوع، به منزله ماضى است.

تعبير به «قد قامت على قطبها» اشاره به اين است كه اين پرچم ضلالت كه از سوى‌