نمى‌شوند؛ و امير مؤمنان على عليه السّلام همان كس است كه به گواهى روايات شيعه و اهل سنّت پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله به او فرمود: «أنت مع الحقّ و الحقّ معك حيثما دار؛ تو با حق هستى و حق با توست، هر گونه گردش كند.» [1] او كتاب ناطق بود و مفسّر قرآن مجيد و بيانگر سنّت پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله.

تعبير به «مكيث الكلام» به اين معنا نيست كه او كم سخن مى‌گويد؛ بلكه مفهومش اين است كه با تأنّى و دقّت و تفكّر سخن مى‌گويد و به تعبيرى ديگر:

هميشه سنجيده سخن مى‌گويد.

و توصيف او به «بطي‌ء القيام، سريع إذا قام» تأكيد بر اين معنا است كه اعمال او نيز، همچون گفتارش سنجيده است؛ شتابزده براى انجام كارى قيام نمى‌كند؛ امّا هر زمان، وقت كارى فراهم شد فرصت را از دست نمى‌دهد. قاطعانه بر مى‌خيزد و بدون ترديد به انجام آن مى‌پردازد! هر كس با زندگى امير مؤمنان على عليه السّلام آشنا باشد، وجود اين اوصاف را آشكارا در حضرتش مى‌بيند. بارها بعد از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله افراد سرشناسى آمدند و حضرتش را دعوت به قيام كردند، امّا چون شرايط آماده نبود و دشمن سوء استفاده مى‌كرد، نپذيرفت؛ ولى در آن زمان كه شرايط فراهم گشت، ترديدى به خود راه نداد.

[1] اين حديث و شبيه آن، به طرق مختلف از پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله به وسيله «امّ سلمه» نقل شده است. از جمله «ابن عساكر» در «تاريخ دمشق» و «ابو بكر بغدادى» در «تاريخ بغداد» و «حموينى» در «فرائد السمطين» و كتب ديگر نقل كرده‌اند. در «صحيح ترمذى» نيز به اين عبارت نقل شده است كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله فرمود: «أللّهمّ أدر الحقّ معه حيثما دار؛ خداوندا حق را با او قرار ده، هر گونه گردش مى‌كند». (براى شرح بيشتر به كتاب احقاق الحق، جلد پنجم، صفحه 623 به بعد، و الغدير، جلد 3، صفحه 176 به بعد مراجعه شود).

جالب اينكه «فخر رازى» در تفسير سوره «حمد» در مورد جهر به‌ «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» (بلند خواندن‌ «بِسْمِ اللَّهِ» از «بيهقى» دانشمند معروف اهل سنّت، از «ابو هريره» نقل مى‌كند كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله جهر به‌ «بِسْمِ اللَّهِ» مى‌كرد؛ سپس مى‌افزايد: عمر، ابن عبّاس، عبد اللّه بن عمر و عبد اللّه بن زبير نيز، همگى جهر به‌ «بِسْمِ اللَّهِ» مى‌كردند؛ امّا على عليه السّلام به تواتر ثابت شده است كه همواره جهر به‌ «بِسْمِ اللَّهِ» مى‌كرد و هر كس در دينش به على اقتدا كند، به راه هدايت رفته و دليل بر آن، حديث پيامبر صلّى اللّه عليه و آله است كه فرمود: «أللّهمّ أدر الحقّ مع علىّ حيث دار» (تفسير كبير فخر رازى، جلد اوّل، صفحه 204 و 205).